'Complotdenkers namen kans op dood van Willem Groeneveld op de koop toe. Dit is gewelddadig extremisme'. OM eist 5 jaar cel en tbs tegen brandbomgooiers
Tjeerd P. en Jaimy W. in de rechtbank, met hun advocaten, tijdens de inhoudelijke behandeling van hun strafzaak. Tekening: Petra Urban
Het Openbaar Ministerie eist 5 jaar cel en tbs met voorwaarden tegen Tjeerd P. en Jaimy W. Zij gooiden vorig jaar molotovcocktails in het huis van de Groninger journalist Willem Groeneveld, van Sikkom.
Als Tjeerd P. (33) en Jaimy W. (32) wakker worden, de ochtend na het gooien van de brandbommen in het huis van journalist Willem Groeneveld, kunnen ze er nog om lachen. „Die Groeneveld zal wel geschrokken zijn. Lachen man. Ik was nog pislam”, verklaart W. haast laconiek tegenover de rechtbank maandag. Tot het besef indaalde dat het allemaal heel anders had kunnen aflopen.
Hij en de medeverdachte staan maandag lijnrecht tegenover elkaar, in zowel hun houding als in hun verklaringen. P. praat sloom, zonder intonatie, terwijl W. druk heen en weer wipt op zijn stoel en opveert als hem wat wordt gevraagd. Het grootste verschil tussen de twee: hun geheugen. P. weet zo’n beetje alles nog van die nacht, W. weet niets meer door de drank.
Verdachten samen naar coronademonstratie op het Museumplein
Beide verdachten leerden elkaar in aanloop naar die bewuste avond kennen op demonstraties tegen het coronabeleid. W. was er naar eigen zeggen om het verhaal van de Bijbel te verkondigen, P. was er omdat hij zich bij de andere demonstranten thuis voelde.
P. was zeer actief op social media. Hij vond ‘een ander geluid belangrijk’ en nam onder andere het tot zich, de blog van de onlangs veroordeelde complotdenker Joost K., waarin onder andere verhalen over satanische kindermoorden in Bodegraven werden verkondigd. Ook ruide hij op tegen Groeneveld en ‘zijn’ stadsblog Sikkom.
Tjeerd P. wilde eerder ruiten van Groeneveld ingooien met baksteen
Tjeerd P. koesterde al langer wrok tegen Groeneveld en zijn artikelen op Sikkom. In appverkeer vroeg hij W. ruim een week voor de bewuste avond of hij mee wilde naar het huis van de journalist, om een baksteen door zijn ruit te gooien en zijn deur te bekladden. Hij noemde Groeneveld een ‘nazi’, een ‘NSB’er’ en ‘erger dan de Tweede Wereldoorlog’. W. ging er toen niet op in.
Op 18 augustus 2021 troffen de drie hoofdrolspelers elkaar bij een kleine demonstratie bij een prikbus voor coronavaccinaties in de stad. Groeneveld publiceerde daar later die dag een stuk over. Het schoot bij P. in het verkeerde keelgat. „We werden constant eenzijdig weggezet.”
De verdachten Tjeerd P. (links) en Jaimy W. van de moordaanslag op Willem Groeneveld en zijn vriendin. Tekening: Petra Urban
Adres Groeneveld gevonden via vastgoedondernemer Han Vos
De twee kwamen via een Facebook-bericht van de Groningse vastgoedondernemer Han Vos aan het adres van Groeneveld. Vos is eigenaar van Havos, het bedrijf met wie de journalist meerdere conflicten had.
Onder invloed van drank en drugs, maar ook vooral onder invloed van elkaar, besloten ze die nacht naar het huis van Groeneveld te gaan. Tjeerd P. zegt dat Jaimy W. ‘opeens met bierflesjes en terpentine in de weer was’, toen hij terugkwam van de wc. „Ik wilde dat niet, maar hij drong het idee aan mij op.”
Willem Groeneveld, journalist en oprichter van Sikkom. Foto Jan Willem van Vliet.
Toch was het P. die als eerste de trap naar de bovenwoning besteeg, het doordrenkte wc-papier in brand stak en de vuurbom door een kleine ruit van de voordeur gooide. De beelden van de aanslag werden breed in de media gedeeld tijdens de zoektocht naar de twee na de aanslag. Wat niet eerder vertoond was, was het moment waarop Groeneveld de brand in zijn hal ontdekte. „Ho, fock”, schreeuwt hij.
In hun slachtofferverklaringen vertellen Groeneveld en zijn partner over de impact die de actie op hen en op de persvrijheid heeft gehad. Hun leven is veranderd in een ‘kleine gevangenis’, vertelt Groenevelds vriendin. De verdachten boden beiden hun excuses aan.
Beide mannen zijn volgens onderzoekers verminderd toerekeningsvatbaar. P. heeft een licht verstandelijke beperking met narcistische trekjes en kampte met een wietverslaving. Hij is verminderd toerekeningsvatbaar volgens deskundigen en de kans op herhaling is groot. Het advies voor behandeling is TBS met voorwaarden.
Datzelfde geldt voor W., die eerder opgenomen is geweest voor angstklachten. Volgens deskundigen heeft hij een persoonlijkheidsstoornis met borderline-aspecten. Hij heeft een uitgebreid strafblad voor met name drugsdelicten en brandstichting en moet dinsdag opnieuw voor de rechter verschijnen wegens rijden onder invloed.
‘Ze namen de kans op de dood op de koop toe’
Volgens de officier van justitie is de aanslag op Groeneveld ook een aanslag op de persvrijheid. „Hij moest het ontgelden omdat hij schreef over mensen die er ander gedachtegoed op na hielden. Groeneveld werd thuis opgezocht. Dat maakt deze zaak anders dan andere zaken, waarbij geweld tegen journalisten werd gebruikt.”
Er is wat hem betreft sprake van een poging tot moord, in groepsverband. ,,Je ziet twee mannen die thuis een plan smeden, molotovcocktails maken en die door een ruitje van de voordeur gooien en daarna vluchten. Waren de flessen op een andere plek terechtgekomen, was snelle uitbreiding zeer reëel geweest, met levensgevaar. Ze namen de kans op de dood op de koop toe.”
Omdat Groeneveld een publieke taak vervult als journalist, tilt het Openbaar Ministerie zwaar aan de aanslag. De strafeis is daardoor hoger. „De aard van dit incident begint bij complotdenken. Wanneer radicale gedachten omslaan in poging tot moord, spreken we van gewelddadig extremisme.”
Hij eist 5 jaar celstraf en tbs met voorwaarden (wel behandeling, zonder dwang).
‘Een actie, gepleegd door twee domme, simpele, dronken zielen’
De advocaten van de Tjeerd P. en Jaimy W. houden de rechtbank voor dat de flesjes terpentine niet zo gevaarlijk waren als door het OM gesteld. Ze zouden op de manier waarop ze zijn gegooid rustig zijn doorgebrand, in de fles. „En als een nachtkaars zijn uitgegaan”, meent David Nieuwenhuis. Daarom is een poging tot moord wat de raadsmannen betreft niet reëel. Ze bepleiten hen daarvan vrij te spreken. De mannen wilden Groeneveld slechts angst wilden aanjagen. „Een actie gepleegd door twee domme, simpele, dronken zielen”, stelt Jan-Hein Kuijpers.
