Geert Wilders (PVV) en Ronald Plasterk tijdens het debat over het eindverslag van de informateur. Foto: Remko de Waal
Wilders weet bekende PvdA’ers voor zijn karretje te spannen en gaat er zelfs vandoor met de ideeën van een filosoof die favoriet is bij links. Hoe mild wil je het hebben? Maar PVV, BBB en VVD kunnen nog zo luchtig doen over hun samenwerking; onder hun tegenstanders heerst de serieuze vrees dat Nederland op het gevaarlijke punt staat de verkeerde afslag te nemen.
Het was best een vermakelijk debat woensdag. Zeker toen bleek dat Pieter Omtzigt nota bene de dienstauto van Ronald Plasterk had geleend om snel naar een hotel te rijden om drie journalisten in te lichten over zijn vertrek van de onderhandelingstafel.
Je zou bijna vergeten dat het om serieuze zaken gaat. Wat heet, het voortbestaan van de vrijheid en democratie staat zelfs op het spel, als het aan de zwartkijkers ligt. Daarom was het daar eerst over gegaan in de onderhandelingen. De grondrechten worden gerespecteerd, hadden de PVV, VVD en BBB beloofd toen ze nog met de NSC van Omzigt aan tafel zaten. ,,Bewindspersonen en Kamerleden vervullen een voorbeeldfunctie door integriteitsnormen ten volle na te leven’’, stond er.
Ik kan dat best, boven de partijen staan en me netjes gedragen, probeert Wilders nu al maanden duidelijk te maken. Daarom had hij ook die verklaring ondertekend en een paar van zijn meest omstreden wetsvoorstellen ingetrokken.
Hij wilde heus niet zwartepieten, maar het was toch wel enorm teleurstellend dat Omtzigt was opgestapt, begon hij in de daaropvolgende zin. Hadden ze net met zijn allen die mooie verklaring over rechtsstatelijkheid getekend, zei Omtzigt doodleuk ‘nou ja het is voor ons toch niet genoeg’.
,,Ik begrijp daar nog steeds niets van. Zo ga je niet met elkaar om. We moeten verdorie verantwoordelijkheid nemen’’, vond Wilders
Omtzigt erkende meteen maar dat hij dat opstappen niet zo had moeten doen. Maar ja, het gaat wel ergens over. Een van de programmapunten van Wilders was immers tot voort kort dat de hele islam zo’n beetje verboden zou worden. De PVV wil vijf jaar gevangenisstraf opleggen aan iedereen die een moskee bezoekt of een koran in bezit heeft.
Ach, die islam, Wilders deed er luchtig over. Die islamstandpunten kwamen van járen terug, toen hij naar allerlei moslimlanden was gereisd en had gezien hoe in geen van die landen democratie heerst en mensen van andere geloven vervolgd worden.
Hij vertelde hoe hij met Ayaan Hirsi Ali een boekje van de filosoof Karl Popper had gelezen. ,,Een Joodse filosoof uit Oostenrijk als ik me goed kan herinneren’’, zei hij er nadrukkelijk bij.
Wilders had er in ieder geval uit opgemaakt dat de westerse democratie in gevaar is door de oprukkende islam. ,,We moeten intolerant zijn tegen intoleranten anders raken we de liberale samenleving kwijt.’’ Timmermans sprong er bovenop.
,,U hebt van intolerantie uw handelsmerk gemaakt’’, begon hij. En kwam met een oproep om ,,niet te zwijgen als 1 miljoen mensen hun rechten worden afgenomen’’.
Jimmy Dijk, de Groningse straatvechter die de SP nieuw elan moet geven, probeerde het op een totaal andere manier. Wanneer kwam Wilders nou eindelijk met plannen om mensen die het eind van de maand niet halen meer geld te geven? De vier partijen hadden toch in hun chique verklaring ook erkend dat de sociale grondrechten over bestaanszekerheid te lang niet nagekomen waren?
Het bleef een beetje hangen in het niets.
De ‘stap naar voren’ die VVD’er Dilan Yesilgüz wilde zetten, als tenminste Omtzigt ook bereid was met haar mee te stappen, trok toch meer aandacht. En het ruziënde toontje van Caroline van der Plas naar Omtzigt toe helemaal. Met zijn snedige opmerking of ze nou echt dacht dat dit helpt, scoorde Dijk uiteindelijk toch nog wat punten.
Het debat was eind van de middag nog volop bezig toen een verdieping lager in Nieuwspoort de Machiavelliprijs werd uitgereikt aan burgemeester Jaap Velema en de ‘gemeenschap van Ter Apel’, vanwege hun inzet voor asielzoekers en de ‘niet-polariserende’ toon die Velema daarbij altijd aanslaat.
Velema zelf kon niet komen door een longontsteking en misschien was het daarom wel dat de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema een extra lange toespraak hield over besturen in tijden van polarisatie. De filosoof Karl Popper had immers ook al gewaarschuwd dat we terug dreigen te keren naar een tribale samenleving, hield ze haar gehoor van geleerde bestuurders en lobbyisten voor.
Ze had gehoord dat Wilders zich die ochtend ook al had gebaseerd op Karl Popper. ,,Een opzichtige poging zijn eigen intolerantie weg te poetsen’’, vond Halsema. Want volgens haar is de situatie toch echt bloedlink. ,,We staan op het punt de verkeerde afslag te nemen’’.
Lekker verbindend weer, werd door minder linkse bezoekers gemopperd.
In al dat geweld is het belangrijk genuanceerd te blijven, vond de nieuwe informateur Kim Putters een dag later op zijn persconferentie. Of dat niet gek was, wéér een prominente PvdA’er die het rechtse kabinet in het zadel moet helpen, vroegen de journalisten.
Maar nee, reageerde Putters. Hij werkte immers al jaren bij het Sociaal Cultureel Planbureau en nu de SER? ,,Ik ben al dertien jaar lang niet meer actief in de partijpolitiek maar ben gewend in de rollen die ik sindsdien heb boven de partijen te staan.’’
Dat boven de partijen staan, had Frans Timmermans ook wel gewild. Maar ja, dat is lastig als je niet aan tafel mag bij de partijen die de macht ruiken en ook nog eens de ondergang vreest
