Boeren en natuurbeschermers trekken samen op in Nedersaksen | verkiezingen in Duitsland

Het eerste wat opvalt aan de weilanden van Klaus Borde in Jemgum, net over de grens bij Bad Nieuweschans, is dat het niet uit een maar uit meerdere grassoorten bestaat. Tussen het gras groeien distels en kruiden. En als we richting de koeien lopen, vliegt een zwerm vogels weg. Ruim 100 hectare heeft Borde, en zo’n 140 koeien. ,,Het is hier Vogelschützgebiet, legt Borde uit. Zo’n 10 procent van het weidevogelbestand van Duitsland heeft in deze regio haar broedgebied.

Boeren en natuurbeschermers trekken in Nedersaksen samen op: de Niedersächsische Weg. In een overeenkomst hebben overheden, landbouworganisaties, boeren en natuurbeschermers zich verplicht om zich samen in te spannen voor biodiversiteit, het beschermen van bedreigde soorten zoals de grutto en duurzame landbouw en veeteelt. De tijd dat boeren en natuurbeschermers recht tegenover elkaar stonden, lijkt lang geleden.

,,Zowel wij als natuurbeschermers als de boeren hebben zich opengesteld voor elkaar. Om te komen tot een betere bescherming van de weidevogels, maar ook om het boerenbedrijf rendabel te houden”, vertelt natuurbeschermer Michael Steven van het Ökologisch NABU-Station Ostfriesland even later aan tafel bij Klaus Borde.

Dat klinkt logisch, maar eerdere pogingen om daartoe te komen, hadden minder succes dan de manier waarop er nu gewerkt wordt. ,,Veel werd opgelegd door de deelstaatregering in Hannover (de hoofdstad van Nedersaksen). Dan werd gewerkt met vijfjarenprogramma’s om weidevogels te beschermen. Maar de vogels hielden zich niet altijd aan de regels en programma’s die gemaakt werden”, lacht Borde. ,,En je kunt niet altijd alles vastleggen in programma’s.”

De Niedersächsische Weg is niet van boven af opgelegd, maar komt van anderen op, vanuit natuurbeschermers en boeren zelf. ,,Zo’n 80 tot 90 procent van de boeren in het Rheiderland is al bezig met beschermingsmaatregelen, zoals later maaien als er weidevogels op het land zijn”, aldus Borde.

Maar hoe raar het ook klinkt: het succes van het beschermen van weidevogels maakte boeren huiverig om een stap verder te zetten. ,,Als de maatregelen succes hebben, broeden er hier dus meer vogels. En meer vogels betekent meer beperkingen bij het uitoefenen van je bedrijf. Tegelijkertijd maakt het ook zichtbaar dat intensieve landbouw en veeteelt niet de enige bedreiging zijn. Een maatregel om de vogels te beschermen is het later maaien, na het broedseizoen. En dan blijkt soms ook dat ondanks het later maaien de nesten niet uitgebroed zijn, maar leeggeroofd zijn door bijvoorbeeld vossen”, legt Borde uit.

De volgende stap die Borde en Steven in het kader van de Niedersächsische Weg graag willen zetten is het vormen van coöperaties. Zodat overheidsgeld dat bedoeld is voor bescherming van weidevogels door de boeren en natuurbeschermers zelf besteed en ingezet kan worden. In plaats dat vanuit Hannover bepaald wordt hoe het geld verdeeld en besteed wordt. ,,Daar weten ze niet wat er op het land gebeurt”, meent Borde.

Het onttrekken van weidegrond aan de landbouw ten behoeve van vogels, is een maatregel die zowel nu als in de toekomst gebruikt kan worden, meent Steven. De boer krijgt dan een vergoeding, maar mag het stuk land dan gedurende een afgesproken tijd niet gebruiken. Terwijl het best kan voorkomen dat de vogels juist een stuk land verderop gaan zitten. ,,Als coöperaties meer zeggenschap hebben, kunnen we in dit soort situaties snel handelen. Door de boer toestemming te geven het beschermde land juist wel te gebruiken als er is geconstateerd dat er geen vogels broeden en het land waar de vogels wel zijn gaan broeden te ontzien. Op die manier kunnen we het geld voor natuurbescherming efficiënter inzetten”, denkt Steven. ,,Echte bescherming is meer dan stukken grond aankopen of aanwijzen”, vult Borde aan.

Natuurbescherming wordt voor een groot deel geregeld door de deelstaten. Maar ook de Bondsregering heeft invloed. ,,Veel erger kan het niet worden”, lacht Borde. De belangen van de boeren worden volgens hem te weinig gehoord: onafhankelijk van de partijkleur. ,,Er zijn steeds minder boeren, de partijen vinden hun stemmen nu meer in de stad. We hebben ons de laatste 30 jaar positief ontwikkeld als het gaat om dierenwelzijn en beheer. Ik hoop dat dat gezien wordt.”

Steven hoopt vooral dat een nieuwe Bondsregering de moed opbrengt om de trend van globalisering te doorbreken. ,,Het gesleep met producten door Europa moet stoppen. De Landwirtschaft is in staat tot zelfverzorging, export hoeft niet nodig te zijn. We moeten af van het doel om alles zo goedkoop mogelijk in de winkel aan te bieden. En het is aan de Bondsregering om via Europa gelden binnen te halen zodat we effectief kunnen blijven werken aan goed natuurbeheer”, schetst Steven het belang van de verkiezingen van zondag.

Michael Steven hoopt vooral dat een nieuwe Bundesregierung de moed opbrengt om de trend van globalisering te doorbreken. ,,Het gesleep met producten door Europa moet stoppen. De ‘Landwirtschaft’ is in staat tot zelfverzorging, export hoeft niet nodig te zijn. We moeten af van het doel om alles zo goedkoop mogelijk in de winkel aan te bieden. En het is aan de Bundesregierung om via Europa gelden binnen te halen zodat we effectief kunnen blijven werken aan goed natuurbeheer”, schetst Steven het belang van de verkiezingen van zondag.