Overleg tussen onder andere Dilan Yesilgöz (VVD), Pieter Omtzigt (NSC), Geert Wilders (PVV) en Caroline van der Plas (BBB) tijdens een schorsing van een debat in de Tweede Kamer. Foto: ANP/Sem van der Wal
‘Verbijsterend en teleurstellend, een stomp in de maag, enorm schadelijk, paniekvoetbal’. De motie van Dilan Yeşilgöz tegen de spreidingswet is bij bestuurlijk Noord-Nederland ingeslagen als een bom. „Het absolute dieptepunt in de asieldiscussie. Net nu het met de opvang slechter gaat dan ooit.”
Vóór het Tweede Kamerdebat had Jaap Velema, burgemeester van Westerwolde, nog een oproep gestuurd aan de politieke leiders in Den Haag. ‘Help Ter Apel, roep je lokale partijgenoten op om solidair met ons te zijn en een hand uit te steken.’
Het tegenovergestelde gebeurde. Terwijl Velema in Den Haag op de publieke tribune zat, diende VVD-leider Dilan Yeşilgöz mede namens PVV, NSC en BBB een motie in om de spreidingswet te ondermijnen. De formerende partijen vragen de Eerste Kamer om de wet zolang de formatie voortduurt niet te behandelen. Het enige perspectief voor Ter Apel op een eerlijke verdeling van asielopvang over Nederland moet maar even in de wachtkamer.
Het is crisis. Asielzoekers worden inhumaan opgevangen en de groep overlastgevers wordt steeds groter omdat er geen uitstroom is. De veiligheid van bewoners, medewerkers en omwonenden is in het geding. Desondanks vragen de vier partijen om uitstel.
„Het voelde als een stomp in mijn maag”, zegt Velema.
‘Tweede Kamer is alleen met zichzelf bezig’
Burgemeester van Groningen Koen Schuiling, voorzitter van de Veiligheidsregio en lid van de VVD, schaart zich vierkant achter de reactie van Velema. „Juist met de situatie van afgelopen week nog vers in het geheugen, is het verbijsterend en teleurstellend dat de besluitvorming over de spreidingswet nu op deze manier lijkt te worden gedwarsboomd”, laat hij weten.
Ook VVD-er Klaas Buigel uit Ter Apel zelf, gemeenteraadslid van Westerwolde, noemt het een ‘forse onverwachte teleurstelling’. „Niets wees hierop”, zegt Buigel. „Ik had maandag nog contact met de VVD-woordvoerder asiel. Dit lijkt op paniekvoetbal. Ter Apel is absoluut niet gebaat bij een Tweede Kamer die alleen met zichzelf bezig is.”
Buigel begrijpt dat de VVD met de drie verkiezingswinnaars de instroom van asielzoekers wil beperken. „Daar ben ik ook voor. De VVD wil al heel lang de instroom beperken, maar tot nog toe is dat niet gelukt. Ondertussen moet je wel zorgen voor goede humane opvang en een eerlijke verdeling.”
‘Inwoners die kampen met overlast worden inzet van politiek spel’
Eric van Oosterhout, burgemeester van Emmen, noemt de motie een ‘absoluut dieptepunt’ in de asieldiscussie. „De bodem is nu wel bereikt. Natuurlijk kun je een debat voeren over instroom, prima. Maar de spreidingswet gaat over opvang. Het is een dieptepunt, omdat ondertussen de opvang er nog nooit zo beroerd heeft voorgestaan als nu. In Ter Apel lopen 2500 asielzoekers tegen de muren op. Die zijn nu inzet van een politiek spel. Net als de inwoners van Ter Apel en Nieuw-Weerdinge die kampen met overlast.”
Van Oosterhout zit ook in het bestuur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, een van de partijen die om de spreidingswet heeft gevraagd. „Met gemeente- en provinciebestuurders samen hebben we een brief aan de betrokken partijen gestuurd met de oproep: doe dit niet. Stel dit niet uit.”
‘Is dit wat de PVV bedoelt met opvang in de regio?’
De Drentse commissaris van de Koning Jetta Klijnsma is heel blij met de brief. „Alle medeoverheden zeggen: kom op met die spreidingswet, we hebben hem nodig. Maakt niet uit van welke partij ze zijn. Dus ik weet niet wat ze in de Tweede Kamer zitten te doen, maar ik hoop dat ze een keer gaan luisteren naar de mede-overheden.”
De Groningse commissaris van de Koning René Paas kon zijn oren woensdag niet geloven. „Niemand zag dit aankomen. Staatsrechtelijk is dit ongekend. Een politiek leider die nog lid is van een kabinet en zich verzet tegen het kabinetsbeleid is al bijzonder. Maar de Tweede Kamer die zich bemoeit met de Eerste: dat is nog nooit gebeurd. Het is ook schofferend naar de Eerste Kamer die al steeds meer onder partijpolitieke druk staat.”
Inhoudelijk noemt Paas de motie ‘enorm schadelijk’. „Ik kan me voorstellen dat mensen in Ter Apel denken: horen wij nog wel bij Nederland? Is dit wat de PVV bedoelt met opvang in de regio? Met dappere voornemens om de instroom te beperken is voorlopig nog niemand in Ter Apel geholpen. De spreidingswet is gewoon bedoeld om opvang goed te regelen. Ongeacht of er 10 of 50 duizend mensen naar Nederland komen.”
Ondanks de brief en reacties wordt donderdag alsnog over de motie gestemd. Het kabinet en de Eerste Kamer worden opgeroepen een „pas op de plaats te maken” met de spreidingswet asielzoekers.
