Aantal misdrijven in Noorden keldert door, in Drenthe nog sterker dan in Groningen. Hoe is dat te verklaren?

In 2013 werden in Groningen nog 34.450 misdrijven geregistreerd, van diefstal tot oplichting en van witwassen tot geweld en rijden onder invloed. Het totaalcijfer stokte vorig jaar op 26.635. Dit betekent voor de provincie Groningen in tien jaar tijd een daling van 23 procent.

Voor Drenthe geldt een nog sterkere afname: van 23.110 misdrijven in 2013 naar 16.775 zaken vorig jaar. Met de daling van 28 procent zit Drenthe in de buurt van het landelijk gemiddelde van 27 procent, zo blijkt uit cijfers die het CBS maandagochtend heeft gepubliceerd. Uit dezelfde cijfers komt naar voren dat vooral woninginbraken, zakkenrollen en diefstal van en uit auto’s afnemen.

Het minder worden van de geregistreerde criminaliteitis niet nieuw. ,,De daling is al gaande sinds 2002”, zegt criminoloog en hoogleraar Marc Schuilenburg van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. ,,Al met al wordt onze samenleving steeds veiliger, al zal niet iedereen dat zo ervaren. Ik durf wel te stellen dat we inmiddels op het niveau zitten van de jaren 70 van de vorige eeuw. Dat was gewoon een heel veilige periode.”

De grote vraag is hoe het kan dat de geregistreerde criminaliteit al meer dan twintig jaar keldert. Er zijn meerdere oorzaken, zegt Schuilenburg. ,,Ten eerste het succes van preventieve maatregelen. Onze auto’s en woningen zijn voor dieven veel moeilijker te openen, omdat deuren betere en vaak ook meerdere sloten hebben.”

Schuilenburg wijst erop dat Nederland eind jaren 90 duizenden heroïneverslaafden kende, die veel diefstallen pleegden om hun verslaving te kunnen betalen. Die zijn er bijna niet meer ,,In plaats daarvan wordt er nu veel meer coke gebruikt, maar de gebruikers daarvan hoeven dat niet te bekostigen met straatcriminaliteit”, zegt de hoogleraar.

Dan is er nog het feit dat jongeren minder op straat rondhangen. Ze zitten vaker binnen achter een scherm. ,,Ben je online bezig, dan kun je niet op hetzelfde moment rotzooi schoppen in de openbare ruimte.” Wat uiteraard wel toeneemt is online criminaliteit. Schuilenburg: ,,Zaken als fraude via Marktplaats zullen alleen maar doorgroeien.”

Ook in ons gedrag is veel veranderd, wat criminaliteit bemoeilijkt, zegt de hoogleraar. ,,We zijn met z’n allen beter rekening gaan houden met de risico’s. We gaan niet meer naïef een stukje fietsen in het donker, zonder dat we weten dat je iets kan overkomen. We hangen ook vaker camera’s op. Over het algemeen zijn we veel beter gaan opletten.”

Wat ook sterk meehelpt is het succes van de ISD-maatregel: de mogelijkheid om veelplegers een langere gevangenisstraf op te leggen als ze weer in de fout gaan.

Dan is er nog de vraag of er wel echt minder criminaliteit is, of dat die alleen minder geregistreerd wordt. ,,De daling klopt echt wel”, zegt Schuilenburg. ,,Vaak zeggen mensen: ‘ja, maar niemand doet meer aangifte en die zaken worden dus niet door de politie geregistreerd’. Dan wijs ik er graag op dat de daling ook uit andere bronnen blijkt, bijvoorbeeld die van schadeverzekeraars en ook uit slachtofferenquêtes. Daarnaast zien we in de landen om ons heen dezelfde ontwikkeling.”

Dit alles betekent niet dat mensen zich ook per se veiliger voelen dan twintig jaar geleden. ,,Veiligheid is een moeilijk begrip en het is in elk geval meer dan criminaliteit alleen”, zegt Schuilenburg. ,,Ons gevoel van veiligheid wordt ook beïnvloed door andere zaken waar mensen zich onbehaaglijk bij kunnen voelen, zoals immigratie of dreigende oorlog. Maar dat staat los van criminaliteit.”