50 in plaats van 26.000 woningen versterkt na gasbevingen? 'NAM wil de rest van Nederland laten geloven dat het hier wel meevalt, dat is een dolksteek in de rug van de Groningers'
Johan Atema, directeur van de NAM. Foto: Jaspar Moulijn
De NAM wil de rest van Nederland laten geloven dat de bevingsproblematiek in Groningen wel meevalt. Dat stellen politici en maatschappelijke organisaties die zich bezighouden met het gasdossier.
Politici en belangenorganisaties zijn boos over de uitspraken van NAM-directeur Johan Atema in een interview met NRC.
Kort samengevat neemt hij daar de volgende stelling in: nu de gaskraan wordt dichtgedraaid, wordt Groningen veiliger. Daardoor hoeven volgens de nieuwe veiligheidsnormen waar woningen aan worden getoetst, niet 26.0000 woningen maar minder dan vijftig huizen versterkt te worden in het bevingsgebied. Groningen is volgens Atema nu even veilig als Friesland of Zeeland.
‘Zo’n uitspraak is een dolksteek in de rug van de Groningers’
,,Ik kan er helemaal niks mee’‘, zegt Susan Top van het Groninger Gasberaad. Ze vreest voor de gevolgen van de uitspraken van de NAM-directeur. ,,Gedupeerden voelen zich enorm in de steek gelaten en zijn bang dat de opinie gaat kantelen. Als je moet opboksen tegen het beeld dat het niet nodig is terwijl je zelf middenin de ellende zit, is zo’n uitspraak een dolksteek in de rug.’‘
,,Wat ben ik over de zeik’‘, zegt Corine Visscher uit Middelstum. Haar ruim tweehonderd jaar oude kop-hals-rompboerderij heeft enorm veel schade. Het versterkingsadvies heeft ze net deze week gekregen. ,,Dit is zo’n klap in het gezicht voor alle Groningers die staan te wachten. Hij moet zich de ogen uit de kop schamen. Aan de andere kant, het lag in de lijn der verwachting. Je wist dat dit kon komen.’‘
SP-Kamerlid Sandra Beckerman noemt het een voorbeeld van de ‘harteloze hebzucht’ van de NAM. ,,Miljarden verdiend en niet willen betalen.’‘ Zij vreest dat dit gevolgen heeft voor de beeldvorming. ,,Directeur Atema laat mensen nu denken dat onterecht enorme schadevergoedingen worden uitgekeerd en dat gedupeerden het onderste uit de kan proberen te halen.’‘ Haar collega PvdA-kamerlid Henk Nijboer heeft om een hoorzitting in de Tweede Kamer gevraagd.
Conclusie van de NAM is voorbarig
In een reactie laten het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties weten dat de conclusie van de NAM-directeur voorbarig is. De huizen moeten eerst onder de loep genomen worden. Daarna kan pas met zekerheid gezegd worden of een huis aan de veiligheidsnorm voldoet.”
In het interview geeft Atema aan dat de NAM niet wil betalen voor beloftes en verwachtingen die de overheid bij de Groningers heeft geschapen. Het bedrijf wil alleen de knip trekken voor de veroorzaakte schade.
De ministeries gaan daar niet in mee. ,,De gaswinning heeft tot grote maatschappelijke onrust geleid’‘, laat een woordvoerder weten. ,,Het kabinet ziet er streng op toe dat alle kosten die bij de NAM in rekening kunnen worden gebracht, door het bedrijf worden betaald.’’ De kans bestaat dat discussies met NAM uitmonden in juridische procedures. ,,Het kabinet bereidt zich daarop voor en zal daarbij geen juridische middelen onbenut laten.’’
Maar daar heeft gedupeerde Marjan Torie uit Siddeburen weinig vertrouwen in. Ze weet niet of de landsadvocaat opgewassen is tegen het advocatenleger van de NAM en Shell. De uitspraken van Atema zijn bij haar in ieder geval in het verkeerde keelgat geschoten. ,,Wat een gevoelloze lomperik. Ik heb geen idee of het kabinet de rug recht houdt.’‘
Zorgen, boosheid en teleurstelling
Wethouder Annalies Usmany-Dallinga van de gemeente Eemsdelta vindt de uitspraken van de NAM-directeur ongepast. ,,De gaswinning wordt versneld afgebouwd, maar het effect hiervan op de veiligheid van de gebouwen in het aardbevingsgebied is niet op voorhand duidelijk.”
Gedeputeerde Henk Staghouwer van Groningen is teleurgesteld in de reactie van de NAM. ,,Deze uitspraak zorgt voor onrust onder Groningers terwijl dat niet nodig is. We hebben over 26 duizend huizen afspraken gemaakt met het rijk. Die heldere afspraken blijven staan. De inwoners kunnen rekenen op ons.’
De Partij van het Noorden is bezorgd over de uitspraken. Atema zegt dat de kans op een zware beving vijf procent is en dat deze kans nog minder wordt naarmate de gaskraan verder dichtgaat. De partij stipt aan dat het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) eerder al heeft aangegeven dat de bevingen de komende 30 jaar nog door zullen gaan en een grote beving niet uit te sluiten is. De partij heeft Gedeputeerde Staten om een reactie gevraagd.
Het is overigens niet zeker dat met het dichtdraaien van de gaskraan geen aardbevingen meer voorkomen. ,,We zien een afname in het aantal aardbevingen en ze zijn minder zwaar’‘, zegt seismoloog Läslo Evers van het KNMI. ,,Maar zware bevingen blijven mogelijk. De kans wordt kleiner, maar is wel aanwezig.’‘
NAM morrelt aan afspraken
Het is niet voor het eerst dat de NAM morrelt aan afspraken die met het rijk zijn gemaakt. Minister Bas van ‘t Wout van Economische Zaken schreef in een brief naar de Tweede Kamer eind maart al dat de NAM de meest recente rekening voor de versterking uit 2020 niet heeft betaald.
Dat ziet Susan Top van het Gasberaad ook. ,,De NAM zet het rijk voor het blok. Het wordt een gevecht over de definities. Die strijd hebben de Groningers lang zelf moeten voeren. Nu moet het rijk het doen.’‘
