Commandant van de Oekraïense krijgsmacht Valerii Zaloezjnyi (48) vorig jaar tijdens een ontmoeting met de Amerikaanse buitenlandminister in Kiev. Ⓒ ANP / EPA
Dat het Oekraïense leger zich op alle mogelijke manieren kranig weet te verweren tegen de oprukkende troepen uit Moskou hoeft geen toeval te zijn. Valerii Zaloezjnyi (48), de Commandant der Strijdkrachten, zag de inval lang van tevoren aankomen en staat bekend als een slim operationeel-strategisch denker.
Zaloezjnyi, afkomstig uit de stad Novohrad-Volynskyi in de oblast Zjytomyr in het noorden van Oekraïne, werd na een succesvolle militaire loopbaan vorig jaar juli door president Volodimir Zelenski aangesteld als hoogste militaire baas nadat Kiev de bezem door het legerapparaat haalde. Zaloezjnyi zei na zijn benoeming dat de „hervorming van de Oekraïense strijdkrachten in overeenstemming met de beginselen en normen van de NAVO onomkeerbaar blijft.”
Al snel waarschuwde Zaloezjnyi voor een offensief vanuit Moskou en het Wit-Russische Minsk en een „mogelijk grootschalige invasiedreiging vanuit Rusland.” Zaloezjnyi bereidde tijdens forse legeroefeningen zijn troepen op zo’n inval voor.
Valerii Zaloezjnyi tijdens een ceremonie in Tsjechië begin februari. Ⓒ ANP / CTK CZECH NEWS AGENCY
Ook onder meer de Amerikanen en Britten, tevens wapenleveranciers, hielpen daarbij. Nu Rusland na meer dan vier weken in sommige gebieden in Oekraïne terrein verliest, ook rond de hoofdstad, lijkt die training wel vruchten af te hebben geworpen. Volgens defensie-analisten heeft president Vladimir Poetin, die het Krim-schiereiland vrijwel probleemloos wist te annexeren, zich flink verkeken op het buurland.
Medailles
Zaloezjnyi heeft weinig op met Rusland en vertrok na de inval van de Krim in 2014 naar het front aan de oostelijke regio Donbas, waar Rusland stappen zette om steden als Loehansk en Donetsk in de eigen invloedssfeer te trekken. Het gaat om hetzelfde gebied waar Poetin nu ruim een maand geleden de republiek uitriep en de ’speciale militaire operatie’ van Rusland lanceerde.
De opperbevelhebber van de strijdkrachten van Oekraïne begon zijn legeropleiding aan de militaire academie in Odessa en diende als peloton-, compagnie- en bataljonscommandant. Hij bleek een uitstekende militair te zijn op operationeel en strategisch vlak en kreeg daarvoor meerdere onderscheidingen en medailles uitgereikt.
Onverschrokken
Zaloezjnyi wordt in Oekraïense media omschreven als onverschrokken en, ondanks zijn rang, benaderbaar. „Ik zou graag willen dat u uw gezicht naar de mensen keert, naar uw ondergeschikten. Mijn houding ten opzichte van mensen is tijdens mijn dienst niet veranderd”, zo omschreef hij zijn functioneren. De vader van twee kinderen verscheen nog regelmatig - vrijwillig - aan het front.
Hij pleitte de afgelopen jaren voor nieuw, hoogopgeleid militair personeel dat goed Engels spreekt en in staat is om samen te werken met andere NAVO-landen. Daarnaast wilde hij minder regels en formulieren voor soldaten en zorgde hij er zo voor dat zijn troepen eerder het vuur mochten openen op Russische rebellen en strijdkrachten, zonder tussenkomt van hogere militairen.
Azovbataljon
Zaloezjnyi betrok de omstreden Dmitry Yarosh, een vriend en vertrouweling, afgelopen jaar officieel bij zijn staf. Maar dat leidde tot het nodige protest in het parlement vanwege Yarosh’ banden met ultra-nationalistische groeperingen als de Rechtse Sector. Rusland wist hem in 2015 zelfs maandenlang op de lijst van Interpol te krijgen als gezochte terrorist. Yarosh’ aanstelling door Zaloezjnyi werd later onder druk geschrapt.
Toch wist bijvoorbeeld het beruchte Azovbataljon uit Marioepol, waarvan leden openlijk flirten met het nazisme, voet aan de grond te krijgen binnen het Oekraïense defensie-apparaat. De militie is inmiddels onderdeel van de Oekraïense Nationale Garde en ligt in de zuidelijke havenstad - waar hun basis zit - zwaar onder vuur. Volgens de laatste berichten zou Rusland op het punt staan de plat gebombardeerde en strategisch gelegen stad in te nemen.
Toch klinken er ook positieve berichten door voor de Oekraïners. In Irpin, aan de rand van Kiev, werd door het stadsbestuur een overwinning op ’het Moskouse kwaad’ gemeld. „Eer aan Oekraïne! Eer aan haar verdedigers! Eeuwige herinnering aan de gevallen helden.” De Russen hebben ook Slavoetitsj in het noorden verlaten, waar veel personeel van de oude kerncentrale van Tsjernobyl woont.
Volgens Zelenski zijn ongeveer 20.000 mensen gedood, zijn 10 miljoen mensen hun huizen ontvlucht en worden ondanks Russische militaire verliezen Oekraïense steden nog steeds gebombardeerd. Rusland kondigde al aan de aandacht te verschuiven naar de afvallige regio’s Donetsk en Loehansk.
Guerilla-strijd
Volgens de Oekraïense inlichtingendiensten is Rusland van plan Oekraïne in tweeën te delen. „Het is net als met Noord- en Zuid-Korea. Rusland probeert twee landen te maken”, zei inlichtingenbaas Kirilo Boedanov dit weekend. Hij verwacht dat de confrontatie tussen Kiev en Moskou uitloopt op een guerilla-oorlog in de gebieden waar nog Russische troepen zijn overgebleven.
Onder meer de afvallige regio’s Donetsk en Loehansk worden gecontroleerd door de Russen, net als andere zuidoostelijke gebieden. In het noorden en westen stuiten de Russen op veel verzet en hebben ze nog geen groot offensief kunnen beginnen. Om in de woorden van Zaloezjnyi te blijven: „De Russische troepen moeten worden verdreven, want dit is Oekraïens land en het Oekraïense volk zal ze niet tolereren!”
