Hoeveel banen gaan er veranderen en verdwijnen door robotisering en AI? Foto: Corbis
ABN Amro schrapt 5.200 banen en denkt zijn dienstverlening grotendeels overeind te kunnen houden. Voor een belangrijk deel dankzij AI. Zien we hier het begin van de AI-revolutie? „Er wordt al gewerkt aan onbemande fabrieken. Dit is een kantelpunt op de arbeidsmarkt.”
„In de financiële sector komt er een volgende shakeout aan”, zegt voorzitter Reinier Castelein van vakbond De Unie.
„Er is sprake van verdergaande automatisering en inzet van AI. Gaandeweg worden callcenters bijvoorbeeld vervangen door computers. Bij de anti-witwas-afdelingen werken nu nog duizenden mensen, maar dat werk wordt steeds verder geautomatiseerd.”
ABN Amro schrapt 5.200 banen
ABN Amro maakte dinsdag bekend dat er tot 2028 in totaal 5.200 banen verdwijnen. Op 27.500 arbeidsplaatsen is dat ongeveer een vijfde.
Volgens Marguerite Bérard, de Franse ceo van ABN Amro die in april is aangetreden, gaan er bij de hele bank banen verdwijnen. Maar specifiek wordt gekeken naar de hypotheek- en de anti-witwas-afdeling.
Derde van banen in 2030 volledig geautomatiseerd
Henk Volberda, hoogleraar Strategie en innovatie aan de Universiteit van Amsterdam, ziet dit als een bevestiging van een trend die hij met eigen onderzoek al voorspelde: automatisering, robotisering en kunstmatige intelligentie (AI) gaat de komende jaren heel veel banen kosten.
„We vroegen HR-managers uit 42 landen hoe werk er in 2030 uitziet. De uitkomst is: een derde van de banen blijft hetzelfde, bij een derde van de banen zal er worden samengewerkt met AI en een derde van de banen zal volledig zijn geautomatiseerd.”
Uit de presentatie van ABN Amro blijkt dat er massief wordt ingezet op AI. „We gaan automatisering en nieuwe technologie inzetten om efficiënter te worden en om de kwaliteit van onze dienstverlening te verbeteren”, zegt een woordvoerder.
Nu al handelt onze chatbot Anna 140.000 klantconversaties per maand af. „Hoeveel van de 5.200 banen gaan verdwijnen door AI, kunnen we echter op dit moment nog niet zeggen.”
Banken fors kleiner geworden
Banken zijn de afgelopen twintig jaar al fors kleiner geworden en van karakter veranderd. Zo hebben alle banken rigoureus in het aantal filialen gesneden. Daarmee verdwenen ook heel veel banen. In 2002 waren er nog 129.000 bankmedewerkers in Nederland, nu zijn daar nog 76.000 van over.
„Ik woonde in de jaren negentig in Maastricht”, vertelt Harald Benink, hoogleraar Banking & Finance aan de universiteit van Tilburg. „Ik weet nog dat ABN Amro en Fortis in Maastricht vijftig kantoren hadden. Nu is er nog maar één.” ABN Amro heeft 25 filialen over in Nederland.
’ABN Amro was een van de zwakkere banken’
Dit is dus de volgende stap in de efficiëntieslag. Bij ABN Amro was daar volgens Benink ook alle reden voor. „ABN Amro was een van de zwakkere banken omdat die onvoldoende efficiënt was. ING doet het in dat opzicht veel beter.”
Het kostenniveau van ABN Amro, waarvan nog altijd een minderheidsaandeel van de Staat is, lag te hoog. Kostenreductie is dan ook de insteek van de nieuwe strategie die ceo Bérard aankondigde.
Maar ABN Amro staat niet alleen in dit soort reorganisaties. ASN (voorheen de Volksbank) kondigde eerder deze maand aan dat 850 tot 950 banen gaan verdwijnen. En bij ING worden tot eind volgend jaar ook tot 950 banen in Nederland geschrapt, onder meer door inzet van AI.
Veertig procent bedrijven zet AI in
„De adoptie van AI is in Nederland in korte tijd enorm toegenomen”, zegt Volberda. „Uit ons onderzoek blijkt dat veertig procent van de bedrijven nu AI inzet. Dat begin je nu terug te zien in betere prestaties van bedrijven en het kost inmiddels ook al banen.”
Per saldo is de verwachting dat er mogelijk meer nieuwe banen door AI bijkomen dan er aan oude verdwijnen. Maar dan is de vraag of ontslagen werknemers geschikt zijn voor dat nieuwe werk.
’AI vervangt routinewerk in middensegment’
„Het begint nu een vlucht te nemen, ik zie dat we op een kantelpunt staan”, aldus Volberda.
„AI vervangt in het middensegment routinewerk dat gemakkelijk gestandaardiseerd kan worden. Dat kan gaan om secretaresses of administratieve medewerkers. Maar het treft ook het topsegment. Bijvoorbeeld bij banken, verzekeraars, accountants en juristen. Inmiddels worden er ook al onbemande fabrieken opgezet en zie je in de scheepvaart op afstand bestuurbare schepen.”
’Altijd een mens nodig die controleert’
Vaak wordt AI een hulp. „Ik denk niet dat alle accountants verdwijnen”, legt Volberda uit. „Je hebt altijd een mens nodig die controleert, de zogeheten human in the loop. Ik denk wel dat je dankzij de inzet van AI minder van dit soort banen nodig hebt.”
Lager geschoold werk ontspringt de dans. „Veel persoonlijke dienstverlening zoals van kappers zal geen last hebben van AI.”
’Veel bedrijven bereiden zich voor op reorganisaties’
CNV-voorzitter Piet Fortuin ziet zijn gelijk bevestigd met de reorganisatie van ABN Amro. Twee weken geleden trok hij aan de bel omdat hij van zijn vakbondsbestuurders hoort dat er veel ontslagen in de pijplijn zitten.
Daarbij gaat het niet per se om weggeautomatiseerde banen. Het verslechterde investeringsklimaat speelt bij de industrie bijvoorbeeld een veel grotere rol, aldus de bond.
„Dit is een ongekend zware ingreep. Het bevestigt mijn beeld dat we in een kanteling van de economie zitten”, zegt Fortuin. „Realiseer je dat er onder de motorkap van alles gebeurt. Veel bedrijven zijn zich aan het voorbereiden op reorganisaties.”
