De adviesprijs die in Nederland gemiddeld telt is opgelopen tot meer dan 2 euro per liter. Foto: ANP/HH
De gemiddelde adviesprijs van een liter benzine is vrijdag tot boven de 2 euro gestegen. Dat is volgens de vereniging van automobilisten United Consumers, dat de adviesprijzen bijhoudt, voor het eerst. Wat is er aan de hand? Vijf vragen.
Waarom loopt de prijs nu weer zo op?
Dat komt deels door de prijs op de wereldmarkt van ruwe olie waaruit- na raffinage - diesel en benzinesoorten als Euro95 worden gemaakt. Dat tarief is enorm opgelopen, dit jaar al met 45 procent. De prijs vandaag is 2,001 euro per liter, vooral ook een psychologische grens.
Volgens energiespecialisten gaat de opwaartse druk nog wel even door: er is momenteel gewoon te weinig brandstof voor de vraag en er zijn te weinig chauffeurs voor transport. Bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk, waar enorm wordt gehamsterd. Je moet zeker de komende weken rekening houden met deze literprijs, zeggen de analisten van grote banken.
En daarna zakt de prijs?
Waarschijnlijk niet heel hard. Marktkenners die de de energieprijzen dagelijks volgen, kijken met angst en beven naar de winter. Inkopers van gas zijn al aan het inslaan.
Er komt nu wel meer brandstof aan, maar dat zal niet genoeg zijn voor de stijgende vraag van dit moment. Bij een strenge winter is dat aanbod waarschijnlijk onvoldoende, zeggen de producenten. Zeker als inkopers van bedrijven gaan hamsteren.
De olieprijs is op de wereldhandelsmarkt bovendien gekoppeld aan de gasprijs, legt olie-analist Jan-Jacob Verschoor uit, en gas is recent door een groot tekort peperduur geworden. Fabrieken zijn al gesloten vanwege een gebrek aan gas. Sinds oktober 2018 was ook ruwe olie daardoor niet zo duur.
Hoe kan dat?
Vanwege corona en recente orkanen zijn veel boorplatforms en transporten geraakt. Er zijn veel minder chauffeurs beschikbaar. De voorraden ruwe olie in de Verenigde Staten zijn bovendien recent onverwacht teruggelopen. Oliekartel OPEC, met de grootste leveranciers ter wereld, meldt niet zeker te weten of het alle beloofde olie kan aanleveren deze maanden. Komende week vergadert het kartel verder.
Maar er wordt nu al gevreesd dat de OPEC-landen, die zelf soms ook kampen met financiële problemen, een slaatje proberen te slaan uit de hoge grondstoffenprijzen. Zij zullen waarschijnlijk niet met heel veel extra olie naar de markt komen.
Tegelijkertijd roepen grote energie-instituten en politieke partijen op om geen geld meer te steken in investeringen voor vervuilende fossiele brandstoffen, zoals ruwe olie die ook voor diesel wordt gebruikt.
Het wordt ook door banken en geldschieters als pensioenfondsen niet makkelijk gemaakt om nog krediet te krijgen om daarmee te investeren in het heropenen van olieputten of de exploitatie van nieuwe, nu die geldschieters zich afkeren van ’fossiele’ bestedingen.
Wat betaal ik precies?
Pomphouders werken met adviesprijzen voor brandstoffen. Maar ze mogen hun eigen tarieven vaststellen. Langs de snelweg en in steden gooien ze de prijs vaak al flink omhoog. Het loont dus om daarvoor om te rijden. Ook omdat de benzine-, diesel en gasprijs een behoorlijke hap uit je totale budget nemen en je koopkracht raken.
Maar de prijsstijging van ruwe olie is maar een deeltje van je totale rekening aan de pomp. De Belastingdienst incasseert ook fors, meer dan elders in Europa. Van iedere liter benzine die je staat te tanken, gaat dan er ’nu rond 1,15 euro naar de schatkist’, becijfert Paul van Selms van belangenvereniging UnitedConsumers. Welgeteld rekent de automobilist per liter 41 procent heffing af voor accijns, en nog eens 17 procent aan btw per liter.
Naast alle OPEC-leden en hun zakenpartners als Rusland - dat ook nog eens hofleverancier van het dure gas is - zijn dat in ieder geval de grote tussenhandelaren. Veel bedrijven hebben echter naast vastgestelde termijncontracten voor latere levering van olie ook contracten met leveranciers.
Olie- en gasbedrijven als Shell, toeleveranciers als Vopak, bodemonderzoeken Fugro en offshore-reus SBM cashen daarnaast ook op de stijgende olieprijs.
