De rente gaat weer stijgen. Illustratie: ANP/ Hollandse Hoogte
Is de tijd van negatieve rentes voorbij? Stap voor stap kruipt de rente immers omhoog. Een opsteker voor spaarders en pensioenfondsen, maar voor de schatkist en voor toekomstige huizenkopers is het minder goed nieuws. Zes vragen over de rente.
De rente op 10-jarige Nederlandse staatsobligaties staat nu net onder de 0 procent. Dat is bijzonder, want sinds het voorjaar van 2019 is die rente al negatief. Met als ’dieptepunt’ een rente van bijna -0,6 procent. Sinds eind 2010 stijgt de rente stapje voor stapje en nadert nu weer het nulpunt.
Die rentestijging begon in de Verenigde Staten. President Joe Biden heeft grote investeringsplannen; hij wil honderden miljarden uitgeven om de economie er weer bovenop te helpen. Voor die plannen laat hij de staatsschuld oplopen en dat vertaalt zich in hogere rentetarieven voor Amerikaanse staatsleningen.
Dat beïnvloedt ook de Europese rentes. Verder verwachten economen en beleggers een fors economisch herstel nu de coronacrisis bijna achter ons ligt. Gunstige economische verwachtingen vertalen zich in een stijgende inflatie en een oplopende rente.
Dat de economie gaat aantrekken is uiteraard goed nieuws. En daar hoort nu eenmaal een stijgende rente bij. Sommige mensen zullen profiteren van een hogere rente, terwijl anderen er minder blij mee zullen zijn. Wie schulden maakt, gaat meer betalen. Wie spaart, is beter af.
Spaarders zullen het op hun spaarrekening niet meteen merken. Steeds meer banken berekenen voor bepaalde spaartegoeden juist een negatieve rente, voor particulieren inmiddels vanaf een ton. Daarmee berekenen ze de kosten door die ze zelf ook moeten betalen als ze hun overtollig spaargeld verplicht stallen bij de Europese Centrale Bank (ECB). Die rekent hier 0,5 procent rente voor. Banken hebben hiermee met grote vertraging en aarzeling de ontwikkeling van de rente van de centrale bank gevolgd.
Maar pensioenfondsen (en dus hun pensioenspaarders) hebben wel meteen profijt. Fondsen moeten hun toekomstige pensioenverplichtingen tegen de actuele rente op de balans zetten. Hoe hoger de rente, hoe lager die pensioenverplichtingen. Dat is nu al terug te zien in de financiële situatie van pensioenfondsen. Die is al twee kwartalen op een rij een stuk beter.
Voor minister Wopke Hoekstra van Financiën is het feestje van het gratis geld bijna ten einde. Als de rente boven de 0 procent uitkomt, moet hij ook weer rente betalen over de leningen die hij ophaalt uit de markt. Nu zijn de rentelasten voor de Staat extreem laag, die lasten zullen dan gaan stijgen.
De stijgende rente zal zich vroeg of laat ook vertalen in een hogere hypotheekrente. Nu staan makelaars nog verbaasd over de enorme biedingen die huizenkopers doen. Hypotheken zijn zo goedkoop dat de huizenprijzen flink gestuwd worden. Als de hypotheekrente gaat stijgen zal dat wellicht de gekte op de woningmarkt ook weer enigszins temperen, hoewel het huizentekort voorlopig aanhoudt.
Dat is moeilijk te zeggen. De grote macro-economische trend is al vele jaren dat de rente daalt. In een vergrijzende economie wordt nu eenmaal heel veel gespaard en dat houdt de rente onder druk. Misschien dat de rente nu weer wat stijgt, maar dat die opmars op een gegeven moment weer ophoudt.
Onzeker is wat centrale banken gaan doen. Die zijn nu nog druk bezig de rente kunstmatig omlaag te duwen om de economie aan te jagen. Als ze daar straks mee ophouden, zou dat wel degelijk voor langere tijd voor hogere rentes kunnen zorgen.
