Peter Rake met een VRiend die kinderen in het ziekenhuis dankzij virtual reality een thuisgevoel kan geven. Foto: Corne Sparidaens
De werkdruk in de zorg is zo groot dat er geen tijd is technologie te testen die diezelfde werkdruk in de toekomst kan verlichten. Scheidend programmamanager Peter Rake van proeftuin 5Groningen, die toepassingen op het gebied van 5G test, noemt het spijtig om te constateren. ,,Het ontbreekt zorginstellingen aan tijd. Er is zeker geen sprake van onwil, maar gezien de uitdagingen in de zorg is het wel een gemiste kans.’’
Op initiatief van Economic Board Groningen is Groningen sinds 2016 een proeftuin voor innovaties die gebruik maken van 5G, de volgende en razendsnelle generatie mobiel internet.
In Groningen met Groningers
Rake is er vanaf het begin bij betrokken. ,,Met bedrijven als KPN, Vodafone en Ericsson hadden we partners die alle een technologische inbreng hebben. Maar wat we wilden was dat de proeftuin neer zou slaan in Groningen. Daarom gingen we in het gebied op zoek naar innovatieve bedrijven die hun product zouden kunnen verbeteren dankzij 5G.’’
Het leverde in de akkerbouw proeven op met drones die grote percelen met gewassen kunnen bestrijken en filmen. Beelden die dankzij 5G direct bekeken en geanalyseerd kunnen worden. Eventuele ziektes komen stante pede aan het licht.
,,Die snelheid van werken vereist snel mobiel internet’’, zegt Rake. ,,Zou je hetzelfde doen met 4G, zou de camera in de drone een geheugenkaart moeten hebben, die de beelden opslaat. Het kost de boer dagen om die beelden te bekijken en te analyseren. Dagen waarin een ziekte zich ongebreideld over het perceel kan uitbreiden.’’
Klopt. In de zomer van 2020 is een aantal frequenties geveild voor het 5G-netwerk. Het gaat bijvoorbeeld om de 700 MHz-band en 1400 MHz-band. Providers als Vodafone en KPN bieden hun klanten daarop inmiddels 5G-internet aan. Maar de echte klapper wordt verwacht als ergens in de komende maanden de 3,5 GHz-band op de markt komt. Die frequentie biedt de snelheid die innovaties als dronevliegen met camera’s, camera’s in de ambulance en autonoom rijden mogelijk maakt.
3,5 GHz mocht en kon tot nu toe niet worden gebruikt omdat schotelantennes in Burum, die frequentie gebruikten om satellietberichten op te pikken. De ‘oren van Burum’ zouden nutteloos zijn als 3,5 GHz gebruikt zou worden voor 5G. De activiteiten in Burum zijn inmiddels verplaatst naar het buitenland. Het wachten was nu nog op Inmarsat. Dat bedrijf benutte 3,5 GHz om noodsignalen van zee op te pikken.
Inmarsat vond dat het te weinig tijd kreeg om te verhuizen en naar Griekenland en dwong via de rechter succesvol meer tijd af. Inmarsat zegt nog enige tijd nodig te hebben. Maar het kabinet wil doorpakken. De verwachting is nu dat de veiling van 3,5 GHz eind dit jaar of begin volgend jaar start.
Maar 5G op hoge snelheid was toch nog niet beschikbaar? Rake: ,,Klopt, maar onze partners konden de frequenties van 4G-netwerken zogezegd stapelen, waardoor alsnog een hogere snelheid werd bereikt.’’ Op deze manier kon in de akkerbouw ook de smart potato worden getest. Een aardappelvormig apparaatje dat in de grond wordt gestopt en de boer van informatie voorziet over de bodemgesteldheid (vochtigheid, voedingsstoffen) op zijn perceel.
Toepassingen werden ook getest op het gebied van autonoom rijden en varen. StabiAlert uit Bedum ontwikkelde een digitale scheursensor om schade aan bijvoorbeeld gebouwen, bruggen en dijken door trillingen in beeld te brengen.
En er is gekeken naar de zorg. Dankzij 5G kunnen situaties levensecht en direct in beeld worden gebracht. Gekeken werd of een arts in het ziekenhuis al mee zou kunnen kijken bij een patiënt die in de ambulance ligt. Het levert tijdwinst op die van levensbelang kan zijn, zeker als de aanrijtijden op bijvoorbeeld het platteland langer zijn.
,,We ontdekten dat de technologie er is, maar dat deze aanpak ook iets vraagt van de mensen die ermee werken. Zo draagt de ambulanceverpleegkundige een speciale bril waarin de camera is verwerkt. Bij het contact met de arts in het ziekenhuis merkte hij dat hij zich niet alleen kan focussen op de patiënt. Hij moet zich ook richten op de arts. Het gaat dus niet zozeer om de techniek. Die is er wel. De vraag is of de zorginstelling de nieuwe technologie kan absorberen in haar organisatie.’’
Peter Rake. Foto: Corne Sparidaens
Werkdruk verlichten
En daar liep 5Groningen, zoals Rake het zegt, wel tegen muren op. Ontwikkelingen die met de komst van 5G de werkdruk in de zorg kunnen verlichten, zouden nu volop getest moeten worden om hun waarde te bewijzen. ,,Maar dat gebeurt niet. Dat is geen verwijt, wel een constatering.’’
Als voorbeeld noemt Rake een mobiele diagnose box. Een apparaat waarmee een verpleegkundige in een verpleeghuis diverse waarden kan meten van een bewoner. De arts kan op afstand meekijken. ,,Het kan veel bewegingen voorkomen van en naar de arts of het ziekenhuis, als het werkt.’’
Maar testen of het werkt, is tot nu toe niet gelukt, zegt Rake. ,,Ik denk dat we wel drie of vier instellingen in Groningen en Drenthe hebben benaderd. Men wilde wel, maar steeds liepen we uiteindelijk tegen een muur op van ‘we hebben geen tijd of we kunnen er geen mensen voor vrijmaken’. Nogmaals, het is geen veroordeling, maar het is wel spijtig. Iedereen die we over de diagnose box spreken, noemt het een waanzinnig goed idee.’’
Gemiste kans? Voor nu wel ja
Rake geeft eerlijk toe dat hij het frustrerend vindt. ,,We hebben technologie die, als we die nu goed testen, aan kunnen zetten als 5G er is. Mensen in de zorg hebben het razend druk, het piept en kraakt. Deze techniek kan de druk misschien verlichten, maar er is nu geen capaciteit om het testen. Een gemiste kans? Voor nu wel, ja.’’
Na zeven jaar 5Groningen vertrekt Rake naar TNO. Daar gaat hij zich bezighouden met toepassingen en techniek van nog weer sneller mobiel internet, 6G. De volgende generatie internet die naar verwachting in 2030 beschikbaar is op de markt.
Van 5G naar 6G
De vijfde generatie mobiel internet moet nog tot volle wasdom komen, maar de volgende generatie dient zich al aan: 6G. Onder leiding van TNO is een consortium met onder meer NXP, Schiphol, Philips en de haven van Rotterdam gevormd dat zich bezighoudt met technologie en toepassingen gebaseerd op dit nieuwe, nog weer veel snellere mobiel internet. Rake wordt er opnieuw programmamanager. ,,Overal in de wereld wordt al gewerkt aan 6G-initiatieven. Wij willen als Nederland een volwaardige partner zijn op het gebied van 6G-technologie.’’
6G ook in Groningen testen
De proeftuin 5Groningen heeft Groningen nadrukkelijk verder geholpen, meent Rake.
,,Op het gebied van digitalisering en innovatie van bedrijven en ontwikkelen van kennis. Maar Groningen wordt in Nederland ook gezien als een plek waar innovatie een kans krijgt. Ook voor grote spelers, zoals KPN en Vodafone. Die keken eerder alleen naar de Randstad, maar zien nu ook in Groningen een plek waar ze hun diensten kunnen testen. Groningen staat bovendien ook al gemarkeerd als plek waar binnenkort technologie en toepassingen rond 6G getest worden.’’
