Kabinet wil ruim baan voor 5G. Verdwijnen geheimzinnige Grote Oren nu uit Burum?

De 3,5 GHz-band gebruikt satellietbedrijf Inmarsat al decennialang voor noodoproepen op zee en in de lucht. Het Rijk aast echter ook op de band, al jaren, omdat deze internationaal is aangewezen voor supersnel mobiel internet (5G). Inmarsat moet wijken, aldus minister Micky Adriaansens (Economische Zaken).

Er was al een oplossing gevonden. Een speciale commissie kwam vorig jaar met een advies. Zowel Inmarsat, dat eerder al gelijk had gekregen van de rechter, als het Rijk zag dat zitten. Een deel van de schotels, ook wel de Grote Oren of Grutte Earen genoemd, verkast zo snel mogelijk naar het buitenland, was de afspraak. Maar zolang die verhuizing niet rond is, behoudt Inmarsat een sectie van de frequentieruimte.

Het bedrijf heeft nog even tijd nodig, laat directeur Gerard Luursema donderdag weten. ,,De gesprekken gaan de goede kant op, maar wij hebben de juiste garanties nodig. Het gaat om de zekerheid van de dienstverlening. Het gaat om mensenlevens.’’ Inmarsat wil naar Griekenland, maar vindt de loopduur van de vergunning van de Griekse telecomautoriteiten nu te kort. Die loopt tot eind 2027, maar het bedrijf wil er een die loopt tot en met 2032.

Adriaansens wil echter doorpakken. Volgens haar biedt de Griekse vergunning ‘voldoende zekerheid’ dat Inmarsat ook na 2027 verder mag gaan, staat in een Kamerbrief van de minister. Ze vindt de eisen van het satellietbedrijf onredelijk.

‘Het ontbreken van overeenstemming kan er niet toe leiden dat de implementatie van de uitrol van 5G in Nederland voor onbepaalde tijd moet worden uitgesteld.’ De minister grijpt daarom in. Ze kondigt aan dat de 3,5 GHz-band vanaf 1 februari 2024 niet meer mag worden gebruikt voor noodoproepen van zeeschepen. Hiervoor verandert Adriaansens het Nationaal Frequentieplan. Door de ruzie heeft de uitrol van 5G al flinke vertraging opgelopen.

Inmarsat-directeur Luursema is niet blij met het besluit van de minister. ,,Wij zijn hard bezig in Griekenland’’, zegt hij, ,,maar we hebben de licentie nog niet. We zijn er bijna. De minister drijft de boel nu een beetje op de spits.’’ Het is volgens de directeur geen financiële discussie. ,,Het draait hier om de beschikbaarheid van de ‘noodknop’. Om de veiligheid van mensen op zee en in de lucht.’’

Het is een lang en ingewikkeld verhaal, vervolgt Luursema, maar het komt erop neer dat niet iedereen die op de noodknop drukt volledige zekerheid heeft dat hij of zij gered wordt. ,,Vanuit Nederland is dat nu wel het geval, maar vanuit Griekenland niet. Ook niet tot 2027.’’

De vraag is wat er gaat gebeuren in Burum. Verdwijnen de Grote Oren? Nee, dat niet. Luursema vertelde vorig jaar in de LC al dat de locatie voor Inmarsat van groot belang blijft. Hij bevestigt dit donderdag.

In Burum gebeuren namelijk ook veel andere dingen; van het beheer van het satelliet-dataverkeer en de helpdeskfunctie, 24 uur per dag, tot het back-upcentrum voor de besturing van de satellieten zelf. Dat blijft zo. Er zijn dan ook geen personele consequenties, zegt Luursema. De ongeveer 45 werknemers kunnen in Burum blijven werken. ,,Dat is fijn.’’

Bovendien staan er genoeg schotels die een tweede functie hebben en daarom blijven staan of die niet op de 3,5 GHz-band zitten. Voor een van de nieuwste exemplaren is dit het geval. Zo’n 2,5 jaar geleden bouwde Inmarsat een gloednieuwe schotel voor Global Xpress, de wereldwijde breedbanddienst voor opvarenden van schepen die bijvoorbeeld willen netflixen.

Ook bij de andere schotels die in Burum staan zal weinig veranderen. De tien bouwsels op het Inmarsat-terrein die worden gebruikt door Castor Networks, een huurder van Inmarsat die zaken doet met andere satellietbedrijven, zijn gericht op andere satellieten en gebruiken andere frequentiebanden.

Op dezelfde plek heeft Defensie ook een satellietpark. Hier luisteren inlichtingendiensten MIVD en AIVD satellieten af. Zij gebruiken eveneens de 3,5 GHz-band.

Een woordvoerder van het ministerie liet vorig jaar weten dat dit park in stand blijft, ondanks dat er plannen waren om te vertrekken. Daarover zwijgt Defensie vaak, vanwege de veiligheid en de ‘beveiliging van staatsgeheimen’. Waarschijnlijk verhuist de 3,5 GHz-functie van de inlichtingendiensten naar het buitenland. Mogelijk is dit zelfs al gebeurd.

Dat er nog geen oplossing is, baart Niels van de Minkelis van de Koninklijke Vereniging Nederlandse Rederijen (KVNR) zorgen. ,,Als een schip in nood is, moet je erop kunnen rekenen dat er respons is vanaf de wal.’’ Hoe dat precies geregeld wordt, maakt hem niet zoveel uit. Als het maar geregeld wordt.

,,Ik ben wel verrast door dit bericht. Wij hopen dat Nederland zijn handen er nu niet helemaal van aftrekt. Vergelijk het met een hoteleigenaar die al jarenlang een kamer vergeeft aan een vaste gast en er komt ineens een nieuwe gast die erin wil. Dan is het wel zo netjes om je oude gast aan nieuw onderdak te helpen. Permanent en langdurig.’’