Hoe groen is de bouwplaats? Een rondje door Noord-Nederland

Volgens André Buwalda, financieel manager met de portefeuille duurzaamheid bij Sijperda Verhuur, staat de bouw nog aan de vooravond van het verduurzamingsproces. ,,We staan voor een enorme uitdaging en ommekeer. Dat de bouw groen en duurzaam gaat worden, is wel duidelijk. Het door fossiele brandstoffen aangedreven materieel gaat eruit en daar komen duurzame alternatieven voor in de plaats”, voegt hij er aan toe.

,,Het proces komt langzamerhand op gang, maar zit wel in een stroomversnelling. Veel machines draaien nog op diesel, maar bij Sijperda Verhuur hebben we heel bewust gekozen voor een beleid waarbij we steeds meer overschakelen op duurzaam materieel. Ze zijn stiller en schoner. Maar die omschakeling hoeft niet in één of twee jaar.”

Het duurt nog wel tien jaar voordat de laatste dieselmachine het wagenpark gaat verlaten, verwachten ze bij Sijperda Verhuur met dertien vestigingen in Noord-Nederland en Noord-Holland. ,,We zitten niet alleen in de bouw. Je ziet ons duurzame materieel ook bij evenementen, in de industrie en scheepsbouw en ook bij veel particulieren. Maar de bouw en bouw-gerelateerde bedrijven zijn wel de grootste doelgroep.”

De verduurzaming in de bouw krijgt steeds meer prioriteit en moet doorgezet worden, daar is ook directeur Klaas Graveland van bouwonderneming Hunebouw in Hoogeveen het over eens. De druk – ook vanuit de overheid – om over te schakelen op elektrische alternatieven neemt aan de ene kant toe, maar aan de andere kant ontbreken de randvoorwaarden voor een goede, snelle en effectieve energietransitie nog, vindt Graveland.

De Drentse bouwondernemer ziet met name problemen op het gebied van een te tekortschietende laadinfrastructuur. ,,Ons bedrijf werkt veel voor de overheid in zogenaamde zero-emissiezones, die gemeenten vanaf 1 januari 2025 mogen invoeren. Dit betekent dat je sommige binnensteden niet meer binnenkomt met bestelbusjes of vrachtwagens op fossiele brandstof.”

Er zijn meer en capaciteitskrachtigere laadpunten nodig – ook op de bouwplaatsen – waar bedrijfswagens snel opgeladen kunnen worden. ,,Met de komst van zero-emissiezones moeten die voorzieningen er ook in de grote steden liggen”, zo gaat Graveland verder. ,,Op het moment zijn er te weinig laadpunten en ook is er geen zicht op een goede planning wanneer de laadpunten er wel zullen komen. Het elektriciteitsnetwerk is overvol en daardoor zit je met lange wachttijden. Wanneer de laadinfrastructuur er ligt, dan gaan wij pas investeren.”

Een tweede punt die een rem zet op een snelle verduurzaming, is de beschikbaarheid van goede elektrische alternatieven, vinden zowel Buwalda en Graveland. Hoe groter het voertuig of de machine hoe moeilijker het vaak wordt om een elektrisch alternatief te vinden. ,,Je zit met de beperkte rijafstand op een accu en ook met trekkracht. De ontwikkeling van nieuwe elektrische voertuigen gaat steeds sneller, maar wij zoeken naar de juiste timing om grote investeringen te doen. Ondertussen houden we het bij verduurzaming van licht bouwmaterieel”, aldus Graveland.

Ook bij Sijperda Verhuur wordt goed gekeken naar de ontwikkelingen op de elektrische markt. Zo verwacht het bedrijf binnenkort de eerste elektrische vrachtwagen aan te schaffen voor het vervoer van toiletten. ,,Dat heeft ook te maken met de zero-emissiezones in binnensteden. Deze wagens zijn niet echt heel zwaar en rijden geen enorme afstanden. Maar niet in alle gevallen is een goede elektrische vervanging mogelijk. Soms is het raadzaam om nog even te wachten. “

Met name in de lichtere bouwmaterialen zijn goede elektrische varianten beschikbaar. ,,Zo kijken we bij elke machine naar een elektrische vervanger met dezelfde vereisten”, zegt Buwalda van Sijperda Verhuur. ,,Het moet een A-merk zijn die lang meegaat en die ook langdurig gebruikt kan worden. De keuze wordt wel steeds groter. Zo hebben we diverse hoogwerkers en mini-gravers in de accu of elektrische variant. Er komt elke week wel een artikel bij en het aanbod wordt steeds groter. Op onze website hebben we een speciale pagina met ECO bewuste artikelen, zoals een schaftkeet op zonne-energie, een elektrische shovel, trilplaat of graafmachine, heftruck en hoogwerkers. Verder hebben we grote en kleine accupacks. Deze zijn geschikt op bouwplaatsen en geven minder lawaai, minder stikstofuitstoot en gebruiken geen diesel.”

Het landelijke bouwbedrijf Van Wijnen met 27 vestigingen in het hele land ziet verduurzaming hand in hand gaan met innovatie. ,,Wij hebben een all electric woningfabriek in Heerenveen. We bouwen daar zoveel mogelijk prefab, waardoor we minder op de bouwplaats zijn en op die manier minder uitstoot en afval produceren. Het snel assembleren is een andere vorm van duurzamer werken”, legt directeur Armand van der Waal van Van Wijnen Materieel uit. ,,We kunnen daardoor sneller bouwen met minder uitstoot. We bouwen een huis per dag en een straat per week.’

Daarnaast werkt de bouwonderneming met zoveel mogelijk duurzame partners samen om werkzaamheden te verrichten. ,,We hebben zelf weinig grote voertuigen. Groot graafwerk besteden we uit, maar daarbij is duurzaamheid wel één van de criteria om een partnerschip aan te gaan. We investeren waar het moet, maar huren waar het kan.”

In de bouw moeten nog wel veel stappen worden genomen qua duurzaamheid, vindt Van der Waal. Zelf werkt het bedrijf mee aan de duurzaamheid door spaarzaam om te gaan met elektriciteit op de bouwplaats. ,,Waar zet ik een keet neer, waar liggen de kabels, waar plaats ik de stroomverdeelkasten en wat denken we nodig te hebben van nutsbedrijven. We maken hiervoor 3D tekeningen, waarop alles duidelijk en overzichtelijk staat. Je wilt zo weinig mogelijk verlies hebben aan elektriciteit door de kabels. Zo kijk je aan de voorkant al naar een duurzame bouwplaats inrichting.”

Maar ook logistiek is er veel winst te behalen. ,,Zo kun je meer gebruik maken van bouwhubs, waardoor je het transport naar de bouwplaats kunt bundelen. In plaats van iedere dag een vrachtwagen, komt er dan één keer een transport met spullen naar de bouwplaats.”

Het zware transport is een verhaal apart, zo geven Van der Waal, Buwalda en Graveland toe. ,,Een elektrische variant in het zware transport zal er niet zo snel komen. Waterstof is wel een alternatief, maar de waterstofmarkt loopt achter qua ontwikkelingen. Wel zie je dat daar op het moment ook serieus werk van wordt gemaakt”, aldus Buwalda.

De rol van waterstof zal in de toekomst verder groeien en over tien jaar zullen elektriciteit en waterstof naast elkaar staan, denkt Van der Waal. ,,Het is erg geschikt voor de transportsector en de grote industrie. Maar ook op bouwplaatsen zullen er aggregaten op waterstof komen en op afgelegen bouwlocaties is het ook ideaal. Zo zal de rol van waterstof – naast elektriciteit – steeds meer in omvang toenemen.”