Aaldrik Haaijer van Water & Energy Solutions. Foto"Water & Energy Solutions
De EU lanceerde vorige week een plan om de industrie weer concurrerend (minder regels, ruimte voor staatssteun en lagere energiekosten) te krijgen. Is het genoeg om de Nederlandse industrie vooruit te helpen?
Aaldrik Haijer windt er geen doekjes om. Met zijn ingenieursbureau Water & Energy Solutions in Groningen voorziet hij bedrijven wereldwijd van advies over industrie- en energievraagstuken. En die wereldwijde spreiding is maar goed ook, zegt hij. ,,De Nederlandse industrie schaalt af, er worden hier nauwelijks meer grote investeringen gedaan. Gelukkig kunnen wij dat opvangen met opdrachten in het buitenland.’’
Noodkreet klinkt luider
De noodkreet van de Nederlandse industrie klinkt steeds luider. Hoge energiekosten, regeldruk en trage vergunningverlening maken ondernemen in Nederland steeds lastiger.
Op een bijeenkomst van VNO-NCW deed de industrie volgens het Algemeen Dagblad onlangs een smeekbede aan minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei: Grijp in.
De cijfers zijn grimmig en, zo zegt het bedrijfsleven, ze verbeelden geen tijdelijke dip. Er is sprake van een de-industrialisatiecrisis in Nederland. Bedrijven stoppen of verkassen naar het buitenland. Want in de ons omringende landen is bijvoorbeeld de energie een veelvoud goedkoper. En Europa is op haar beurt weer duurder dan de VS en Azië.
‘Verschil wordt komende jaren niet kleiner’
Aaldrik Haijer wijst op een onderzoek dat Aurora Energy Research afgelopen zomer uitvoerde in opdracht van energie-intensieve bedrijven als Tata Steel en Shell. Volgens het onderzoek zijn de netwerkkosten in België, Duitsland en Frankrijk op dit moment 50 procent lager dan in Nederland. Een verschil dat volgens Aurora de komende jaren niet kleiner wordt.
De minister moet ingrijpen in de hoge energiekosten in Nederland en nationale heffingen. Naast een forse energiebelasting heeft Nederland een eigen CO2-heffing, bovenop de Europese heffing.
Bedrijven zien af van investeringen
De problemen raken ook de industrie in Groningen, Drenthe en Friesland. In december luidden bijvoorbeeld Chemport Europe (Delfzijl, Emmen, Heerenveen) en vertrekkend directeur Frans Alting van de samenwerkende maakbedrijven in de Eemsregio de noodklok.
In zijn nieuwjaarsboodschap liet ook Cas König van Groningen Seaports van zich horen. Nog maar een paar jaar geleden leken de kavels in het Groninger havengebied niet aan te slepen. Nu ziet König een groeiend aantal bedrijven dat een streep haalt door een voorgenomen investeringsbesluit. Eerder zeiden Chemport Europe en Frans Alting van Samenwerkende Bedrijven Eemsregio dat de uittocht van bedrijven uit het Noorden feitelijk al is begonnen.
Haijer werkt voor de Industrietafel Noord-Nederland en is met zijn bedrijf ook betrokken bij de Cluster Energie Strategie Rotterdam-Moerdijk en het zogeheten Cluster 6 (regionale industriegebieden buiten de vijf grote Nederlandse industriegebieden).
Nederland prijst zich uit de markt
In het Noorden zag Haijer de afgelopen tijd verschillende bedrijven kopje onder gaan door de hoge kosten. Qsil in Winschoten (Philips Lighting), NEG in Westerbroek en Solidus in Hoogkerk noemt hij als voorbeelden.
Haijer: ,,Bedrijven die internationaal opereren, kijken naar productielocaties. Die sluiten de Nederlandse vestiging misschien nog niet meteen, maar verschuiven eerst een deel van de productie. Wat je ziet nu het verschil zo groot wordt, is dat bedrijven strategisch heroverwegen welke productielocaties open moeten blijven en welke niet. Nederland prijst zich daarbij uit de markt.’’
De pijn gaat gevoeld worden
Het CBS noteerde in 2024 een recordaantal bedrijven dat ermee stopt. Het aantal faillissementen in Nederland lag 27 procent hoger dan een jaar eerder. De pijn ervan in de economie gaat zeker gevoeld worden, zegt Haijer, ook al hebben we nu te maken met een krappe arbeidsmarkt.
Er is snel actie nodig, maakte het bedrijfsleven minister Hermans duidelijk op de bijeenkomst van VNO-NCW. Haijer meent ook dat de overheid aan zet is. De Clean Industrial Deal die de EU vorige week presenteerd, biedt naar zijn idee niet direct houvast. ,,Het gaat om de uitwerking straks en of die op tijd komt.’’
En dan nog moet Den Haag met een vervolg komen voor de Nederlandse industrie, maakte de Nederlandse industrie duidelijk in het Financieel Dagblad.
Want in het Nederland van nu komt volgens Haijer ook verduurzaming in het gedrang. ,,Ik ken geen bedrijf dat niet wil verduurzamen, maar dat gaat op deze manier niet lukken. Het verlenen van vergunningen en maken van regels moet simpeler en sneller. Kosten voor energie moeten omlaag. Dat gaat allemaal over wet- en regelgeving, belasting en heffingen. Dat zijn politieke keuzes.’’
Kernenergie
Keuzes die, vindt hij, ook nodig zijn als er wordt gekeken naar de productie van energie. Op zon en wind alleen kunnen de industrie en samenleving niet draaien. ,,Maar je kunt ook niet zeggen: we willen helemaal geen energie van wind en zon. Je moet kijken naar een mix van energiebronnen. Ja, daar hoort kernenergie bij. Omgedraaid: hoe meer opties je uitsluit, hoe moeilijker en duurder het wordt. Overal op tegen zijn is funest. Energie is nodig, alles draait op energie.’’
In de Malietoren had minister Hermans begrip voor de Nederlandse bedrijven. Volgens Algemeen Dagblad riep de bewindsvrouw op tot optimisme. Aan de hoge kosten voor energie moet iets gedaan worden, zei ze. De minister zei alleen niet wat.
En dat lijkt niet genoeg. Haijer: ,,De Nederlandse industrie zit in een hoek waar ze niet zomaar uitkomt. Verandert er te weinig, volgen we onze klanten naar het buitenland. Dat wil je niet. Ik wil als Nederlander en als Noorderling hier innoveren, hier investeren. Hier iets opbouwen.’’
