Energiekosten moeten voor bedrijven maar uiteindelijk ook voor consument omlaag. Foto: ANP/HH
De Europese Commissie wil nog dit jaar de zeer hoge energieprijzen voor de Europese industrie terugbrengen.
Met een actieplan vol ingrepen moeten de eigen bedrijven dan dankzij goedkopere stroom, gas en biobrandstoffen weer kunnen concurreren met buitenlandse ondernemingen.
Dat blijkt uit de uitgelekte conceptversie van de Clean Industrial Act: a joint road map for competitiveness and decarbonisation. De Commissie noemt het een breed ’actieplan voor betaalbare energie’. Ook bedrijven in Nederland zuchten onder de hoge lasten.
Dat energie betaalbaarder wordt is ’een hoeksteen’ van het beleid, stelt de Commissie in het actieplan. En die lagere prijzen moeten consumenten in hun portemonnee gaan merken.
Brussel eist in dit stuk eveneens dat de lidstaten de belastingheffing op elektriciteit verlagen. Ze moeten hun rekening daarnaast ontdoen van jarenlang toegevoegde heffingen die niets met energiekosten te maken hebben, maar juist de staatskas spekken.
Europese Commissie wil energiekosten verlagen
In dit plan remt de Commissie de hele energietransitie en verplichting tot uitstootverlaging ondanks de hoge kosten en kritiek, niet af. Zij zegt juist de ’transitie te versnellen’ om een circulaire economie te bouwen. Daarin wordt hergebruik en besparing op grondstoffen dominant.
Brussel zegt de energiekosten omlaag te kunnen krijgen door de versnelde overgang naar schonere energie, met meer productie van gas en waterstof van eigen bodem. Daarbij hoort veel nauwere samenwerking tussen landen om die energie efficiënter te gaan verbruiken.
De EU zal ook meer in zijn netwerken gaan investeren. Daarbij horen ook nieuwe besparingen op het verbruik, voor bedrijven en consumenten.
Staatssteun om industrie te redden
In dit concept, waarvan de finale versie op 26 februari moet worden gepresenteerd, zal Brussel zijn strenge staatssteunregels versoepelen.
Veel Nederlandse bedrijven kampen nu met hogere netwerk-, klimaat- en energiekosten dan eigen buurlanden, waar de overheden hun kwakkelende industrie wel subsidiëren voor de hoge investeringskosten om zo van kolen, olie en gas over te stappen op schonere energievormen.
’Concurrentie met buren mogelijk’
Ondernemersverenigingen lobbyden afgelopen maanden fel voor een ’gelijk speelveld’: concurrentie is prima, maar wel tegen dezelfde kosten, stellen zij. Daar lijkt de Europese Commissie nu ruimte aan regeringen voor te bieden. Die prijsverlagingen zou het kabinet in Nederland al in de Voorjaarsnota kunnen regelen.
Brussel lanceert daarnaast met de Europese Investeringsbank Power Purchase Agreements, waarbij bedrijven, maar vooral het mkb, de kans krijgen om voor de lange termijn duurzame energie in te slaan tegen lagere kosten.
Brussel zal ook optreden tegen praktijken op de groothandelsmarkt die de eerlijke prijsvorming van gas opjagen.
De prijsvorming gebeurt nu op de Amsterdamse TTF-beurs. Zij wordt door Zuid-Europese landen sinds de energiecrisis als gemanipuleerd en te hoog bekritiseerd.
Inhaalslag CO2-uitstoot
Veel lidstaten in de EU lopen achter bij hun doelen volgens het klimaatakkoord van Parijs van 2015 om hun uitstoot drastisch te verlagen. Overgaan op schonere brandstoffen blijkt duur: vooral groene waterstof, dat weinig CO2-uitstoot teweeg brengt, is nog peperduur.
Grote bedrijven zoals Shell lopen er ook op stuk, stellen zij. Ze haken af met duurzame investeringen of pauzeerden die. Bij alle raffinaderijen bij Rotterdam is al fors geschrapt in werk.
Als de overheid de vraag naar groenere brandstoffen meer zou prikkelen, bijvoorbeeld met subsidie in de eerste jaren op de literprijs of die nieuwe energie aan de pomp verplicht te stellen, bouwt Europa een grote vraag naar brandstoffen op.
Meer vraag naar groene energie aanjagen
Daarmee zeggen zulke concerns voldoende vraag te krijgen in Europa om miljarden te investeren en dat geld terug te verdienen. De Europese Commissie lijkt hier oren naar te hebben, en voor tien tot vijftien jaar zekerheid te willen bieden aan die bedrijven.
Op de achtergrond zal InvestEU, het eigen fonds van €280 miljard dat particuliere investeringen aanjaagt, worden ingezet om ook bedrijven, pensioenfondsen en andere investeerders te laten deelnemen.
Het plan vloeit voort uit de noodkreet van Mario Draghi, de voormalig president van de Europese Centrale Bank (ECB), die op verzoek van de Europese Commissie naar de concurrentiekracht van het handelsblok keek. Draghi constateerde dat de EU ver achterloopt in concurrentiekracht en productiviteit bij de Verenigde Staten en vooral China.
Eind januari besloot de Europese Commissie tot een vijfjarenplan om de concurrentiekracht van de Europese industrie te versterken. De Clean Industrial Act is een aanvulling op de Green Deal, opgezet door toenmalig Eurocommissaris Frans Timmerman, om Europa tegen 2050 onder de streep geen CO2 meer te laten uitstoten. In de voorlopige versie houdt de Commissie vast aan 90% afbouw van CO2 in 2040.
