Nienke Homan, voorzitter van de koepel van chemische bedrijven VNCI. ,,Noord-Nederland heeft veel te winnen bij deze plannen om meer vraag naar duurzame grondstoffen te creëren.'' Foto: archief Natalia Balanina
Om de industrie te redden moet de Europese Commissie de vraag naar duurzame producten stimuleren. Dat kan door verplichtingen op te leggen voor het minimaal gebruik van gerecycled plastic, groen staal en biobrandstoffen.
Dat schreven ruim 70 brancheverenigingen onlangs in een brandbrief aan Eurocommissaris Wopke Hoekstra van klimaat. Nienke Homan, oud-gedeputeerde van Groningen en nu voorzitter van de Koninklijke Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie, is één van de ondertekenaars.
In de brief stellen de bedrijven en brancheverenigingen dat het scheppen van een Europese marktvraag naar duurzame producten cruciaal is om de Europese industrie overeind te houden. Tegelijkertijd draagt dit bij aan leveringszekerheid, werkgelegenheid en innovatie gericht op duurzaamheid. De industrie is prima in staat om schonere producten te produceren en wil dat graag doen, maar de vraagzijde heeft een stimulans nodig, stellen de ondertekenaars van de brief aan de Europese Commissie.
Dat schiet niet op
,,We zitten in een heel bijzondere situatie. We hebben hoge grondstof- en energieprijzen. Er is onzekerheid over het perspectief, er is veel onrust in de wereld, geopolitiek is het turbulent. Maar bedrijven hebben wel zekerheid nodig om te investeren. Er is ook een aantal dingen dat in Nederland niet goed is geregeld. Bijvoorbeeld de infrastructuur, zoals de beschikbaarheid van duurzame energie, kabels en waterstofinfrastructuur. Dat schiet gewoon niet op’’, schetst Homan.
En er is meer. ,,Bedrijven die willen vergroenen of verduurzamen hebben eigenlijk geen afzetmarkt. Maar ze investeren niet als ze niet weten of ze hun duurzame producten kunnen verkopen. Veel bedrijven krijgen nu hun businesscase niet rond omdat ze geen afzetmarkt hebben’’, voegt de Groningse toe.
Hier kan de overheid helpen, door af te dwingen dat er vaste percentages van duurzame producten worden gebruikt. Homan: ,,Zo creëer je namelijk automatisch een afzetmarkt. Dat is nu al een succes bij brandstoffen, die moeten voor minimaal 10 procent bestaan uit alternatieve brandstoffen, zoals biobrandstof. Daardoor is er schaal gemaakt, er is een afzetmarkt en bedrijven die daar op inspelen. Zo is de duurzame brandstofmarkt op gang gekomen.’’
Wel grensbescherming nodig
,,Je hebt staal, cement, kunststoffen, plastic, eigenlijk van alles dat wordt gemaakt in de industrie zou je een percentage duurzaam moeten maken. Dan maak je ineens een enorme klapper. Je moet natuurlijk wel zorgen dat er ook een soort grensbescherming komt, dat je niet ineens allerlei vervuilende producten binnenlaat. Zo creëer je een Europese markt en stimuleer je ook de Nederlandse industrie.’’
Voor Noord-Nederland kan een regeling goed uitpakken, denkt Homan. ,,We hebben hier heel veel van die groene chemie en die groene bedrijven. Voor Noord-Nederland is dit dus heel gunstig.’’
En de industrie in Groningen en Drenthe kan een steuntje in de rug volgens haar goed gebruiken. Ook hier hebben bedrijven het lastig. ,,Dit is echt nodig, anders zien we de industrie kopje onder gaan. Elke week is er wel een bedrijf dat afschaalt of sluit. Straks zijn we bedrijven kwijt die we keihard nodig hebben. Dan zijn we afhankelijk van landen buiten Europa’’, waarschuwt Homan.
Maar beperkt duurder
Worden producten niet duurder voor de consument, door de verplichting meer duurzame grondstoffen te gebruiken? Maar zeer beperkt, verzekert Homan. ,,Het gaat om centen per product. En door schaal te maken wordt het nog minder dan dat.’’
,,Dit plan vereist wel lef. We zeggen ook: jongens, het is vijf voor twaalf. Nederland kan hier het voortouw nemen en zeggen tegen de Europese Commissie: wij gaan hier in Europa voor pleiten. De plannen moeten vervolgens op Europees niveau verder worden uitgewerkt. Ik denk ook echt dat Hoekstra hier mee aan de gang gaat.’’
Wat kunnen Groningen en Drenthe doen? ,,In elk geval hun steun uitspreken voor het plan. En ruimte maken voor duurzame infrastructuur, snel vergunningen geven. Je moet zorgen dat bedrijven kunnen verduurzamen en ik denk dat wij dat in het Noorden kunnen.’’
Verzorgingsstaat onbetaalbaar
De oproep van de ondernemers sluit naadloos aan bij het rapport van Mario Draghi, dat begin september werd gepresenteerd. Daarin luidt de voormalige president van de Europese Centrale Bank de noodklok voor de Europese industrie, die het steeds meer aflegt tegen China en de VS. Dat komt door vooral door gebrek aan innovatie, geld en regeldruk. Alarmerend is dat de EU zwak is in nieuwe technologie. Slechts vier van de vijftig grootste techbedrijven zijn Europees.
De groei in Europa is volgens ‘Supermario’ zo traag dat het op termijn onmogelijk wordt de dure verzorgingsstaat te betalen. Om hier iets aan te doen moeten de Europese landen volgens Draghi veel beter samenwerken en nadenken over de gezamenlijke financiering van de industrie. Daarvoor moet jaarlijks zo’n 750 tot 800 miljard worden opgehoest.
In Nederland kreeg Draghi veel bijval. Homan prees het rapport, dat volgens haar de link legt tussen ‘onze welvaart en de industrie’.
