De Nederlandse economie is dit jaar zo goed als stilgevallen als gevolg van de wereldwijde malaise, inflatie en hoge rentes, schrijft De Nederlandsche Bank (DNB) in zijn najaarsraming.
Van de 4,4 procent toename van het bruto binnenlands product (bbp) in 2022 is dit jaar nog slechts een nipte 0,1 procent groei over. DNB gaat nu uit van licht herstel in 2024, maar houdt ook al rekening met een zwarter scenario, waarbij de economie volgend jaar krimpt.
In dat geval duikt het Nederlandse begrotingstekort in 2025 boven de Europese norm van 3 procent, waarschuwt DNB’s directeur monetaire zaken Olaf Sleijpen, die de huidige ontwikkelingen van de overheidsfinanciën al ’zorgelijk’ noemt, als gevolg van stijgende rentekosten en de uitgaven die gepland zijn.
De Nederlandsche Bank pleit al langer voor een overheidstekort van niet meer dan 2%. Volgens de basisraming van DNB stijgt het tekort van 0,9% in 2023 tot respectievelijk 2,6 en 2,9 procent in 2024 en 2025. In een scenario met een tegenvallende wereldeconomie komt het tekort in 2025 zelfs op 3,4 procent uit.
Buffers opbouwen
Volgens Sleijpen moet de overheid ’minder uitgeven of de lasten verzwaren’, om de buffers te versterken. Hij weest erop dat Nederland de pandemie en de energiecrisis goed heeft kunnen doorstaan dankzij deze buffers. Die zal Nederland opnieuw moeten opbouwen.
„Dat biedt ruimte om nieuwe tegenvallers op te vangen”, zegt Sleijpen, die denkt dat geopolitieke spanningen, vergrijzing en klimaatrisico’s de huidige ramingen onzekerder maken dan in het vereleden het geval was. De bankdirecteur zei niet in te kunnen gaan op eventuele plannen van een nieuw kabinet met de PVV, omdat er nog geen regeerakkoord ligt.
Om de Nederlandse economie weer op gang te krijgen, hebben bedrijven volgens Sleijpen vooral duidelijkheid nodig over zaken als vergunningen voor woningbouw, stikstofbeleid, elektriciteitsvoorziening en arbeidskrachten.
Nederland deed het in 2023 al flink slechter dan DNB een halfjaar geleden nog verwachtte. Toen ging de bank nog uit van een snelle opleving nadat de economie in het eerste kwartaal tot zijn verrassing stevig in de min was gedoken. In de twee kwartalen erna bleef de economie echter krimpen, waardoor Nederland sinds de zomer in een recessie verkeert.
Met name de Nederlandse export heeft te lijden onder het wereldwijd gure economische weer met zijn ongunstige leenvoorwaarden en lage groei. Ondertussen investeren ook bedrijven investeren minder en staan bestedingen van consumenten onder druk vanwege inflatie.
Zwarter scenario
Ook het herstel van de economie zal volgens de basisraming van DNB trager verlopen dan eerder aangenomen. Nederland mag nog slechts rekenen op 0,3 procent groei in 2024, die te danken zal zijn aan hogere overheidsuitgaven.
In een alternatief scenario waarin economieën van belangrijke handelspartners als de Verenigde Staten en China slechter presteren dan momenteel volgens de modellen van de Europese Centrale Bank wordt verwacht. In dat geval zal de Nederland volgend jaar een krimp zien van 0,7 procent, om in 2025 uit te komen op een groei van 0,6%. In het basisscenario wordt uitgegaan van een groei van 1% voor dat jaar.
Nederland doet het de komende twee jaar volgens beide scenario’s slechter dan het gemiddelde voor de eurolanden. De ECB gaat voor de monetaire unie uit van een groei van 0,6 procent in 2023, 0,8 procent in 2024 en 1,5 procent voor 2025 en 2026, zo maakte het vorige week bekend. Ook daar lieten de beleidsmakers echter weten dat de kans op tegenvallers groter is dan de kans dat het mee zal vallen, vanwege de onzekerheid door internationale spanningen.
Andere ramingen
ABN Amro en Rabobank kwamen vorige week met hun ramingen, die met respectievelijk 0,2 en 0,1 procent groei voor 2023. Rabobank verwacht 0,5 procent groei in 2024 en 1 procent in 2025, terwijl ABN Amro het houdt op 0,6 procent voor volgend jaar en 1,1 procent het jaar daarna.
