De lozing door Fokker van chroom-6 in het riool van Hoogeveen leidde eind 2024 tot een botsing tussen het gemeentebestuur en de Omgevingsdienst Drenthe.
Het college van B&W van Hoogeveen verwijt de Drentse milieudienst in een brief van 6 december 2024 een ‘gebrek aan transparantie’ en onvoldoende informatie te hebben gegeven over de chroom-6-lozingen van de Fokker-fabriek.
Enkele weken eerder, op 22 oktober, is het gevaarlijke kankerverwekkende chroom-6 door een bedrijfsfout bij Fokker overstroomd naar de gemeentelijke riolering. De gemeente kreeg pas een week later een memo van de milieudienst, zegt het college.
‘Doordat de gemeente Hoogeveen in deze kwestie niet adequaat is betrokken en geïnformeerd, heerst er veel onduidelijkheid en onvrede, zowel onder ambtenaren als bestuurders’, is de klacht aan de Omgevingsdienst.
‘Onbegrijpelijk’
Hoogeveen noemt het ‘onbegrijpelijk’ dat ten tijde van het incident onduidelijk is wie het ‘bevoegd gezag’ is over Fokker: de gemeente of de provincie. ‘Het roept bij ons de vraag op hoe het mogelijk is dat deze essentiële kwestie niet op een eerder moment kon worden beantwoord.’
Ook tast het college zes weken na de lozing nog in het duister of de lozing van Fokker voor gezondheidsrisico’s zorgde. Chroom-6 kan bij inademing of contact met de huid mogelijk kanker veroorzaken.
In een reactie op boze brief van Hoogeveen kaatst de Omgevingsdienst de bal terug. Het is een ‘verkeerde voorstelling van zaken’ dat de gemeente pas een week na 22 oktober zou zijn geïnformeerd over chroom-6, schrijft een medewerker.
Afhouden
‘De medewerkers van de samenwerkingsorganisatie De Wolden Hoogeveen zijn eerder geïnformeerd over deze situatie.’ Daarbij zou de Omgevingsdienst de gemeente-ambtenaren hebben gevraagd om ‘actief betrokken te zijn bij het vervolg’, maar de ambtenaren zouden die bal hebben afgehouden.
Dat zou ook de reden zijn geweest waarom de gemeente nog niet alle relevante informatie heeft. ‘Zoals eerder al aangegeven hebben wij al in een vroeg stadium contact proberen te krijgen met uw ambtenaren. Dit is niet gelukt [...].’ De reactie eindigt met een uitnodiging voor een overleg met de gemeente om de relatie te ‘herstellen’.
De briefwisseling maakt deel uit van documenten over Fokker die DVHN heeft opgevraagd bij de gemeente en de Omgevingsdienst. Naar aanleiding van dit openbaarheidsverzoek werd de gemeenteraad pas deze week geïnformeerd over de chroom-6 lozing bij Fokker. Onderzoek wijst uit dat er geen risico is geweest voor de volksgezondheid.
Overtreding
Fokker had chroom-6 uiterlijk in het voorjaar van 2018 moeten vervangen door een minder schadelijke stof. Dat volgt uit de milieuvergunning van het bedrijf. Maar dit is nooit gebeurd.
Dat laatste is al een tijd bekend bij de instanties. ‘Bevoegd gezag is voor het eerst eind 2022 opmerkingen gaan maken (dat we niet voldoen aan de vergunningsvoorschriften voor wat betreft chroomlozing’, meldt Fokker zelf in een mail aan ambtenaren van Hoogeveen en De Wolden.
De Omgevingsdienst Drenthe, in een interne memo: ‘Als reden hiervoor geeft het bedrijf o.a. aan dat veel van de klanten (Boeing, Lockheed Martin, Raytheon Gulfstream) in Amerika zijn gevestigd’. Die bedrijven hechten veel belang aan de roestwerende eigenschappen van chroom-6.
Feitelijk overtreedt Fokker dus de vergunning, concludeert de Drentse milieudienst. Maar die noemt de zaak ook ‘complex’. Er dient ‘rekening te worden gehouden met politieke en bestuurlijke belangen in verband met internationale belangen/betrekkingen die spelen binnen Fokker.’
Schadeclaims
Optreden tegen de overtreding moet volgens de dienst goed worden afgewogen. ‘Wanneer het handhavingstraject ertoe leidt dat delen van het proces stilgelegd worden, levert dit mogelijk (internationale) schadeclaims op.’
De gemeente Hoogeveen wil in maart 2025 aanvankelijk wél optreden. Er ligt al een vooraankondiging van een dwangsom klaar. Die gaat niet alleen over het lozingsincident van 22 oktober. Al eerder in 2024 blijken er verhoogde concentraties chroom-6 te zijn gevonden in meetmonsters van Fokker.
Maar juristen bij de Omgevingsdienst voorzien moeilijkheden. Fokker valt immers onder een uitzondering in de Europese regelgeving, die geldt voor chroom-6-gebruik in de defensie- en luchtvaartindustrie.
Gebrekkig
Bovendien is de milieuvergunning van Fokker verouderd, en niet concreet waar het gaat om chroom-6. Bij zo’n gebrekkige vergunning is het opleggen van een echte dwangsom niet houdbaar voor de rechter of de Raad van State.
‘Zoals het nu beschreven staat, zou het zelf geïnterpreteerd kunnen worden dat er onbeperkt chroom-6 geloosd mogen worden’, zeggen de juristen over de vergunning.
Hun advies is om het te laten bij een vooraankondiging van een dwangsom. Daarmee ‘kunnen we in ieder geval tonen als overheid lozen van chroom-6 houdend afvalwater onacceptabel vinden’. De gemeente volgt het advies. Een ‘echte’ dwangsom krijgt Fokker uiteindelijk niet.
Wachten op antwoord
De gemeenteraad van Hoogeveen, die donderdagavond vergaderde, zat vol vragen over het ‘dossier Fokker’. Maar de politiek moet nog weken wachten op antwoorden. Mondelinge vragen werden ‘niet toegelaten’ omdat ze te laat zijn aangemeld. Het reglement schrijft voor dat dit uiterlijk 24 uur van tevoren moet gebeuren. Maar toen was het nieuws rond de chroomlozing bij Fokker nog niet bekend.
