Wildlands in Emmen tussen hoop en vrees na dood tweede olifantje. 'Nachtmerrie is werkelijkheid geworden'

De verslagenheid is groot in Wildlands. Nadat zaterdag de bijna 2-jarige olifant Nagarr doodging, is nu ook de bijna 4-jarige olifant Ka Yan overleden. De olifantjes, de twee jongste van de achtkoppige kudde, zijn bezweken aan het gevaarlijke olifantenherpesvirus.

„Wij zijn ontdaan. Het verlies van een olifant is altijd heftig en twee in vijf dagen tijd helemaal”, zegt Jan-Minze Zomer, hoofd plant en dier. „Normaal gesproken maak je mee hoe een olifant opgroeit. Dat is prachtig om te zien. Nagarr en Ka Yan waren in de bloei van hun leven. Dit raakt ons diep.”

De verzorgers leven de komende dagen tussen hoop en vrees, nu ze weten dat het gaat om het herpesvirus. Daar leek het eerder niet op. Nagarr had waarschijnlijk een bacteriële infectie van de darmen, liet de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit van Utrecht weten na een eerste onderzoek.

Na de opluchting dat het niet ging om het gevreesde herpesvirus, kwam er woensdag een ander bericht. Het ging tóch om dit virus, dat heerst onder olifanten in het wild en in dierentuinen. En daar is niets tegen te doen. „Onze nachtmerrie is werkelijkheid geworden. We weten dat het virus voorkomt onder olifanten. In bijna alle dierentuinen met Aziatische olifanten zijn er wel olifanten aan bezweken. Maar in Emmen is het nog niet eerder gebeurd. We hoopten altijd dat het aan ons voorbij zou gaan.”

Er zijn nog twee olifanten van 6 jaar waar de verzorgers zich zorgen over maken. „Dit virus wordt vooral jonge olifanten fataal. Zij hebben nog niet genoeg antistoffen ontwikkeld. Bij een bacteriële infectie kun je antibiotica geven. Dat hebben wij ook gedaan bij Nagarr en Ka Yan, die woensdag ziek werd. Wij wisten op dat moment nog niet dat het om het herpesvirus ging. Maar nu staan we machteloos.”

Beide olifantjes zijn binnen 24 uur na de eerste symptomen doodgegaan. Zomer duimt dat er snel een vaccin komt. Daar wordt hard aan gewerkt. Wildlands werkt en betaalt hier ook aan mee. „Dan kun je de dieren preventief inenten. Het zou ons en de dieren in de natuur enorm helpen.”

De twee olifanten waar nu voor wordt gevreesd, zijn Mauk en Manoa. Uit bloedonderzoek dat elk half jaar wordt gedaan, blijkt dat zij wel enige antistoffen hebben. De vraag is of het genoeg is. Doorgaans ligt het omslagpunt, waarbij de olifanten uit de gevarenzone zijn, op 8 jaar.

„Wij houden deze twee nu apart van de andere olifanten, die in rouw zijn. Zo proberen wij de grootste stress te vermijden. Maar ze hebben echt wel door dat de andere olifanten van slag zijn.”

Olifanten kennen net als mensen verdriet bij de dood van een soortgenoot. En ze rouwen. Na de dood van Nagarr bleef de kudde de hele avond en nacht bij hem. Ook bij Ka Yan weken ze niet van zijn zijde.

„Rouwende olifanten gaan om het dode dier heen staan, lopen er nog een keer langs, raken hem ook met hun slurf. Na een tijdje nemen ze wat meer afstand. Het is triest en toch ook mooi om te zien hoe ze dat met elkaar doen. Heel emotioneel.”

Het dierenpark krijgt veel steunbetuigingen, onder meer via mail maar ook van mensen die aan de deur komen en kaartjes komen brengen. „Zelfs vanuit het buitenland reageren mensen. Het doet ons goed”, zegt Zomer. „Nu we merken dat er zo’n behoefte aan is, hebben we een gedenkboek neergelegd bij de balie waar mensen iets in kunnen schrijven.”

Dat ook de bezoekers zo begaan zijn met de kudde, snapt Zomer wel. „Olifanten zijn individuen. Ze hebben ook een naam. Onze gasten herkennen ze. Zij zien nu bijvoorbeeld ook dat ze ander gedrag vertonen. Ze zien de spanning.”

Volgens Minze zijn de jumbo’s onrustiger dan anders en roepen ze meer naar elkaar. „Ook zijn ze zoekende. Ze gaan naar de plek waar de dode jongen lagen.”

Het personeel geeft voorlopig geen presentaties bij de olifanten, om de dieren zoveel mogelijk rust te gunnen. Bezoek is wél welkom. „Behalve de presentaties willen we alles door laten gaan zoals het altijd gaat. Regelmaat is namelijk óók belangrijk. En het vermijden van stress. Mauk en Manoa, waar we zorgen over hebben, gaan gewoon naar buiten omdat ze dat altijd doen. Ze moeten kunnen rennen of zwemmen, als ze dat willen. Als we hen naar binnen zouden halen, geeft dat alleen maar stress.”

Hoe het kan dat het virus nog nooit eerder toesloeg en nu wel, weet Zomer niet precies. „Herpes ís er, altijd. Olifanten bouwen antistoffen op gedurende hun leven. Eerst via de biest van de moeder, later doordat ze een paar keer besmettingen meemaken. Kennelijk hebben Nagarr en Ka Yan niet genoeg besmettingen meegemaakt en hadden ze een immuundip, waardoor het zo kon toeslaan.”

Eerder deze maand ging ook in Ouwehands Dierenpark in Rhenen een olifantje dood aan de gevolgen van een infectie met het herpesvirus. Deze jumbo werd 4 jaar. Ouwehands heeft overigens Afrikaanse olifanten.