Bij Wim Popken van café Popken in Ekehaar is de ergernis groot. Hij wijst een van de scheuren aan. Foto: Harry Tielman
Inwoners van Ekehaar krijgen schadevergoeding na de aardbevingen van vorig jaar. Dat is een primeur sinds de start van de commissie mijnbouwschade. Maar verwacht in het dorp geen jubelstemming.
„Och, dat gas. Daar zijn we klaar mee hier in het dorp. Wij hebben ook schade ingediend, we kregen 1600 euro”, zegt Anita Popken van het gelijknamige café, om vervolgens haar man Wim erbij te roepen. „Die heeft er meer verstand van.”
„Het is om te janken, schandalig. We hebben dertig scheuren in de muur, daarvan krijgen we voor tien schade toegekend”, steekt hij van wal. Om zijn punt te maken loopt hij naar buiten en wijst naar een scheur in de gevel, vlak bij de deur.
‘Ik erger me dood’
„Voor reparatie staat 180 euro. We krijgen de helft vergoed. Daarvoor moet ik iemand laten komen, de stenen vervangen en er moet een steiger bij. Dat kan toch niet voor dat geld?”
Ook in de wc’s barst het van de scheuren. „Daarvan zeggen ze dat het niet door de aardbevingen van vorig jaar komt. Doen ze niks mee. En ik denk dat het rapport wel vijfduizend euro heeft gekost.” Popken schudt zijn hoofd. „Stik. Ik merk dat ik me er dood aan erger. Ze hebben ons blij gemaakt met een dooie mus.”
Klein deel vergoed
Martijn Marree, voorzitter dorpsbelangen van de Broekstreek, hoort meer van deze verhalen. „De commissie doet net alsof het een overwinning is dat er schade is uitgekeerd. Maar in veel gevallen wordt maar een klein deel van de schade vergoed. Met die bedragen kun je de schade niet herstellen.”
Ook bij Jan Blok, die vlak bij het café woont, is het allerminst hosanna. En dat komt niet omdat hij zijn schade niet vergoed krijgt, bezweert hij. Blok werkte een jaar bij de Nationaal Coördinator Groningen als kostendeskundige. Hij heeft dus verstand van schaderamingen. „Ik vond de rapportages niet goed. Laat ik het zo zeggen: als ik ze in mijn vorige functie op het bureau had gekregen, dan had ik ze afgekeurd.”
Rapporten ingewikkeld
Zijn grootste kritiekpunt: de ramingen zijn gebaseerd op lapwerk en niet op blijvend herstel van de schade. De bedragen zijn dus te laag om de schade echt goed te herstellen. Dat vindt ook buurman Popken: „Als ik meer geld had gekregen had ik de schades aangepakt, nu niet.”
Volgens dorpsbelangenvoorzitter Marree vinden veel inwoners de rapporten knap ingewikkeld. „Hoe kun je als als particulier in verweer tegen een rapport van 250 pagina’s met berekeningen? Dat kan dus alleen als je zelf een expert in handen neemt. Het is David tegen Goliath. Als je het niet eens bent met het rapport, kun je bezwaar aantekenen en uiteindelijk naar de rechter. Maar vanwege de kosten is dat meer een theoretische mogelijkheid dan dat mensen dat daadwerkelijk doen.”
Gevoel van onrecht
Onderliggend is in het dorp een gevoel van onrechtvaardigheid vanwege verschillen in schadeafhandeling. In Groningen en delen van Noord-Drenthe geldt de omgekeerde bewijslast zodat niet gedupeerden zelf, maar de mijnbouwonderneming moet aantonen dat de schade een andere oorzaak dan mijnbouw heeft. In Ekehaar geldt dat niet.
„In Groningen is de schade dan misschien van een andere omvang, maar het is niet uit te leggen dat het 50 kilometer verderop anders geregeld is. Dat verschil ondervinden wij nu aan den lijve”, aldus Marree.
‘Rapporten duurder dan uitkering’
„Spijtig”, noemt Blok de afdronk. „Ik was in eerste instantie blij dat ze hier aan de slag gingen. Nu is mijn inschatting dat de rapporten duurder zijn de schade-uitkering die inwoners hebben gehad.” Cynisch: „Stel je voor dat je burgers ten onrechte wat te veel geld meegeeft.”
De Commissie Mijnbouwschade zegt dat hun werkwijze vergelijkbaar is met de collega’s in Groningen. „Het Instituut Mijnbouwschade (IMG) zou tot dezelfde conclusies zijn gekomen als zij naar dit gebied hadden gekeken. Als de omgekeerde bewijslast in Ekehaar van toepassing was geweest, dan was het geen euro anders gegaan”, zegt Margriet Drijver van de commissie .
Burgemeester Anno Wietze Hiemstra: 'moeite met verschil in schadeafhandeling'
„Er zijn ook mensen die tevreden zijn met de schadeafhandeling. Dat is fijn”, stelt de burgemeester van Aa en Hunze voorop. „Maar wat betreft de groep die dat niet is: ik kan mij dat wrange gevoel voorstellen.”
Volgens Hiemstra zijn er nog te veel knelpunten om helemaal tevreden zijn. „Vergoed het gewoon, zorg dat die scheuren gemaakt worden in plaats van zulke dikke rapporten op te stellen.”
Ook de grote verschillen in toekenning van de schade met Groningen zijn moeilijk uit te leggen. „Er geldt bij ons geen omgekeerde bewijslast, de mijnbouwonderneming heeft nog een vinger in de pap bij de beoordeling en de commissie kan maar een jaar na een beving terugkijken. Dan is het heel lastig om te zeggen of de al bestaande schade groter is geworden of niet.”
„Onze oproep was en blijft aan Den Haag: leer van wat er in Groningen gebeurd is. Schade in een klein of groot veld zou niet uit moeten maken.”
Volgens Hiemstra heeft een aantal gedupeerden aangegeven de uitkomsten van hun schaderapport aan te vechten.
Wat speelt hier?
Bij het gasveld Eleveld, vlak bij Ekehaar, vonden vorig jaar oktober drie bevingen plaats. Na de bevingen kwamen 38 meldingen binnen bij de Commissie Mijnbouwschade, die verantwoordelijk is voor de afhandeling van de schade. Van de tot nu toe 21 beoordeelde meldingen krijgen 14 een vergoeding, uiteenlopend van 800 tot ruim 16.000 euro. De NAM moet de helft van de herstelkosten betalen, vindt de commissie.
