Windparkdirecteur Drentse Monden: Je moet wel praten, ook als je het niet eens wordt

’Het was een duivels dilemma.’’ Wim Wolters vouwt zijn handen onder zijn kin samen, tuurt door zijn bril en haalt de discussie uit zijn herinnering naar boven. Hij en de drie andere leden van de stuurgroep van Windpark Drentse Monden en Oostermoer moesten een knoop doorhakken over de informatieavond van begin december. De informatieve bijeenkomst lag onder vuur.

Het samenzijn zou gaan over de voortgang van het windturbineproject. Natuurlijk, aanwezigen mochten ook vragen stellen. En de windboeren hadden iets te vertellen. Zoals over de als eerste te plaatsen turbine, een hypermodern exemplaar waaraan in samenwerking met deskundigen van Astron wordt gewerkt, over voorbereidende werkzaamheden in de omgeving en over de investeringsmogelijkheden voor omwonenden.

Een advertentie van tegenstanders, verenigd in het Platform Storm, in een huis-aan-huisblad zette de infoavond in een ander licht. Omwonenden van het toekomstige windpark werden gewezen op mogelijke gezondheidsgevaren van het windpark. De actievoerders somden een rij aandoeningen op: brandend maagzuur, psychische stoornissen, aambeien en zo nog een paar. De windboeren zetten een streep door de bijeenkomst.

,,We waren unaniem’’, vertelt Wolters in Hotel Van der Valk in Assen. ,,Als je het afgelast kun je je boodschap niet overbrengen, dat is waar. Maar je weet ook: als het doorgaat en op een zeker moment escaleert het, dan komt je boodschap nog steeds niet aan. Het was kiezen tussen twee kwaden.”

„Er spelen natuurlijk ook andere dingen, die ook in jullie krant hebben gestaan. Het verspreiden van asbest bijvoorbeeld, op plaatsen die verband houden met de windturbineplannen. Dat zijn uitingen die aangeven dat door een aantal mensen niet wordt geschroomd om iets te doen dat zich aan de andere kant bevindt van wat mag.’’

Wim Wolters (52), geboren in Limburg, woonachtig in Gelderland („mijn woonplaats hoeft niet per se in de krant”), werkt sinds de jaren negentig in de energiesector. Hij heeft een schat aan ervaring. ,,Een kolencentrale, een gascentrale, windprojecten, zonnefarms, biogas, ik heb zelfs nog een tijdje aan een nucleair project gewerkt.’’ Sinds september 2018 is hij algemeen directeur van het Drentse windpark. Op projectbasis. ,,Ik heb geen aandelen, ik stuur alleen een factuur voor mijn werkzaamheden.’’

De komst van 45 turbines van ruim 200 meter hoog verscheurde de afgelopen jaren de dorpen in de Veenkoloniën. Voor- en tegenstanders, boeren en buren, ze kijken elkaar soms niet meer aan, vermijden verjaardagen en andere sociale gelegenheden. ? Niet hier.

Wolters heeft een duidelijk beeld van zijn werk voor zijn drie opdrachtgevers Raedthuys, Duurzame Energieproductie Exloërmond en Windpark Oostermoer Exploitatie, samen Windpark Drentse Monden en Oostermoer. ,,We moeten open en eerlijk vertellen wat we aan het doen zijn. Als je het maatschappelijke debat wilt voeren, moet je vertellen wat je doet. Daarop heb ik sinds mijn komst aangestuurd. Ik hoop dat te zien is dat we sinds een aantal maanden wat meer naar buiten treden. Al is het naar mijn gevoel nog steeds wat weinig.”

Zo begon het ooit, jaren geleden: in een schuur achter een boerderij werden plannen gesmeed waarvan zelfs naaste buren van boeren (nog) niks wisten. Joop Bouma, journalist van , tekende daarover zeldzame uitspraken op. ,,We dachten: we moeten dit een tijdje binnenskamers houden, zodat we eerst onderling tot afspraken konden komen’’, zei een boer uit Gasselternijveenschemond. Sinds een boer een uitnodigingsbrief voor overleg in het hele dorp verspreidde, is het niet meer rustig in het gebied geweest. Uit de mond van windboer Harbert ten Have schreef Bouma: ,,We hadden veel meer en eerder met de bewoners om tafel moeten gaan.’’ Achteraf. Kritiek op Rijk, provincie en gemeenten. Ook de boeren hebben hun bedenkingen bij de rol van de drie overheden.

Voor uitgebreid terugblikken is het nog te vroeg, zegt Wolters. ,,Dit is nog niet het juiste moment om de geschiedenis op te tekenen. Soms moeten emoties eerst een plek krijgen. De achterliggende periode is ook voor de initiatiefnemers een emotionele tijd geweest. Deze mensen steken hun nek uit. Ze stoppen behoorlijk wat geld hierin. En de dynamiek in het gebied kent u beter dan ik. Ik denk wel dat het moment dat ze erover kunnen praten naderbij komt.’’

Sinds de eerste gesprekken over windturbines in Drenthe – een nieuw gewas voor de boeren – is meer tijd verstreken dan aanvankelijk was gedacht. ,,Dat heet projectontwikkeling’’, zegt Wolters met een glimlach. Die projectontwikkeling bracht de boeren ruzies, onrust, en bedreigingen. Extra investeringen werden noodzakelijk door vereist aanvullend onderzoek en gedwongen samenwerking met Lofar, de radiotelescoopantennes van Astron die veel hinder zouden ondervinden van ‘gewone’ windturbines.

Zijn er boeren geweest die er wilden uitstappen? Is het water ze tot de lippen gestegen? Dat is wat je hoort als je in het gebied met ‘de buren’ praat. Wolters: ,,Iedereen die er in het begin bij was, is er nog steeds bij. Dat de vergunning definitief onherroepelijk is geworden, is een belangrijke stap geweest.’’

 

In het gebied wordt al jaren gesproken over zwijgcontracten. Overeenkomsten die deelnemers aan het windpark beletten vrijuit te praten.

,,Ik kan in alle oprechtheid zeggen dat ik nog nooit van zwijgcontracten heb gehoord. Wat zou dat dan moeten zijn? De agrarische ondernemers die erin zitten investeren fors. Onderling wordt daarover gesproken. Dat is commerciële informatie die je niet zomaar op straat legt. Dat is toch evident? En dan schuiven ze één iemand naar voren die namens hen naar buiten treedt. Maar dat is puur een rolverdeling.’’

,,Mijn ervaring is dat je moet blijven praten met elkaar. Bij de Raad van State wordt gewogen op juridische zaken. Emoties spelen daar geen rol. Je hebt sinds februari 2018 een juridische uitspraak, maar daarmee kregen de emoties nog geen plek. Ik heb in het verleden procedures doorlopen waarbij ik de ene keer aan het langste eind trok en een andere keer aan het kortste eind. Dus ik denk dat ik beide emoties wel ken. Maar je moet wel verder.”

,, Ik probeer mensen weer bij elkaar aan tafel te zetten. En dat betekent in eerste instantie dat je veel moet koffiedrinken. Met een heleboel mensen. Misschien dat je het eens wordt. Maar ook als je het niet eens wordt, betekent dat niet dat je geen normale relatie kunt hebben. Ik heb gewerkt voor een ondernemer die een kolencentrale wilde bouwen bij Nijmegen. Die werd beschuldigd van genocide op de inwoners van Nijmegen. Ehm … dan moet je wel gaan praten.’’

,,Ik heb in alle vertrouwen al een aantal mensen gesproken. Maar ik ga niet vertellen wie, dat gaat in vertrouwen. Het is een heel precair proces. En tot nu toe kwam ik zonder kleerscheuren naar buiten. Ik laat mensen vertellen over hun emoties.’’

„Ik denk dat die allemaal wel terugkomen in deze gesprekken. En daar heb ik begrip voor. Wat mensen mij vertellen is hun werkelijkheid. Zoals alles is gelopen. Iedereen die zich ermee bemoeide, het Rijk, de provincie, gemeenten. Maar ook initiatiefnemers, tegenstanders. Ik snap dat mensen van dat proces niet blij zijn geworden.’’

De laatste jaren werd gesproken over een windpark met een totaal vermogen van circa 150 megawatt. Boosheid borrelde op toen eind 2018 doordrong dat het vermogen van de 45 beoogde turbines uitkomt op een totaal van 175,5 megawatt. Wat is de betekenis van het woord ? Kunnen er niet een paar turbines geschrapt? Geen vraag is politici en journalisten te dol. De minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) was duidelijk. Zoals het in Drenthe is gegaan, moet het in Nederland niet weer, qua zorgvuldigheid en draagvlak. Maar de vergunning is duidelijk. De windboeren staan in hun recht.

,,Dat is wat het is’’, zegt Wolters. ,,Die afspraak van maximaal 150 megawatt, die is met de initiatiefnemers nóóit gemaakt. Er is vlak voor de vergunning werd verleend nog een lijn met turbines geschrapt.” Minister Kamp besloot van 50 te gaan naar 45. ,,Ik ken mensen die daarvan nog steeds veel pijn hebben, kan ik je vertellen. Het gevoel is al dat er een toegift is gedaan.’’

De initiatiefnemers zagen de frustratie in het gebied en bij Kamerleden andermaal oplaaien. ,,We hadden ook wel verwacht dat het zou gebeuren. We kennen de emoties die in het gebied leven.’’ De ophef en Kamervragen maakten duidelijk dat niet iedereen wist dat er een zogenoemde bandbreedte bestond.

,,Dat kan ik niet zeggen. Maar dat niet iedereen dit wist is me wel duidelijk geworden. Het verbaast me persoonlijk, want het staat echt klip en klaar in de vergunning. Maar wij moeten beter communiceren. Wat voor de initiatiefnemers volstrekt evident is, kan voor iemand anders helemaal nieuw zijn. En als je niet over dezelfde informatie beschikt, dan kun je elkaar verrassen.”

Wolters en zijn opdrachtgevers werden op hun beurt verrast toen gele (en oranje) hesjes de straat op gingen in Gieterveen. Bewoners van de Kopweg protesteerden tegen de transportroute die de windparkboeren hebben gekozen om de turbines naar hun plek te krijgen. ,,Ik heb geen zin om mijn kinderen straks van het asfalt te moeten schrapen’’, zei een vrouw. De weg is tijdelijk omgedoopt tot Koppijnweg. Wolters mag het oplossen.

,,Het liefst ga ik naar die mensen toe als ik ook wat kan vertellen. Daarover zijn we aan het nadenken. De Kopweg is openbare weg, maar misschien was dit niet de handigste keuze.’’

Afgelopen week werd begonnen met graafwerkzaamheden rond de locatie waar in de zomer de eerste turbine geplaatst wordt. Beveiligingscamera’s zijn zichtbaar in de omgeving. Geen bijzonderheid bij grote bouwprojecten, maar Wolters laat niet al te veel los over de veiligheid en de voorzichtigheid.

Anonieme actievoerders beweerden vorige week asbest te hebben gedumpt op de beoogde locatie van het Windpark N33 bij Zuidbroek. Eerder werd asbest gedumpt op de nabijgelegen locatie van een nieuw te bouwen stikstoffabriek. Acties werden aangekondigd. Wolters weet ervan. ,,Maar over wat we verwachten op de bouwplaats en hoe we daarmee omgaan, doen we geen uitspraken. En de burgemeester is verantwoordelijk voor orde op de openbare weg.’’

,,Elke situatie is anders. Los van alle emoties is wat mij opvalt het punt dat we eerder bespraken. Informatieasymmetrie. Wat voor initiatiefnemers volstrekt vanzelfsprekend is, is voor anderen onbekend. Dat is hier telkens aan de hand en daaraan gaan we wat doen.’’