In plattelandsgemeenten neemt de angst toe naarmate er meer wolven gesignaleerd worden. Niet alleen veehouders nemen maatregelen, ook omwonenden zijn alert. Maar hoe gevaarlijk is de wolf nou echt voor mensen?
‘Omdat de wolf dichterbij komt moet iedereen die te paard het bos ingaat de live-locatie op zijn of haar telefoon inschakelen. Deel het met familie of Annemarie, voor uw veiligheid en onze gemoedsrust.’ De boodschap op de website van manege Ludanchelo Hoeve in Wateren windt er geen doekjes om: de aanwezigheid van de wolf rond het Drents-Friese Wold houdt de gemoederen flink bezig.
Steigeren van schrik
„We denken niet dat een ruiter te paard gegrepen wordt door een wolf, hoor”, zegt manegehouder Jan Veenstra. „Maar stel dat je er onderweg een tegenkomt en je paard steigert van de schrik. Dat kan wel gevaarlijk zijn. Als jij uit het zadel gewipt wordt, loopt het paard gewoon terug naar de manege. We willen niet hebben dat iemand urenlang gewond in het bos ligt. Door je GPS aan te hebben kunnen we je snel weer vinden.”
Manegehouder Jan Veenstra neemt maatregelen tegen de wolf. 'Ook voor onze gemoedsrust.' Eigen foto.
Volgens Veenstra is hij niet de enige paardenhouder in de omgeving die maatregelen neemt. „Buren halen hun dieren ’s nachts binnen, maar dat kost veel tijd. Wij hebben daar de capaciteit niet voor, maar laten onze paarden niet meer achter het huis staan. Ik wil er zicht op hebben, ze staan nu bij de buurman voor het huis. Ik heb een nachtkijker gekocht en maak ’s avonds en ’s ochtends een extra rondje rond de manege.”
Omheining om de wolf te weren heeft hij nog niet. „Vanaf januari komt er ook subsidie voor paardenhouders, maar zelfs dan wordt het een flinke klus. Wij hebben 7 hectare land, dat kost tussen de twintig- en dertigduizend euro om af te rasteren. Dat heb ik niet zomaar liggen.”
Ophalen met de auto
Ook in het gehucht Klatering is de sfeer anders dan normaal, zegt Mirjam van den Berg. Ze heeft een interieurwinkel in het dorpje vlak naast Beilen. „De weilanden zijn leeg, mensen houden hun dieren binnen.” De aangevallen koe die een aantal weken geleden werd gevonden liet zien dat de wolf dichtbij komt. „We hebben pootafdrukken gezien in het weiland voor ons huis. Rationeel weet je dat er maar een kleine kans is dat er iets akeligs gebeurt, maar het houdt je toch bezig.”
De Hoge Veluwe
Op De Hoge Veluwe is een aantal keren een wolf gezien die onnatuurlijk gedrag vertoont. Volgens Jos de Bruin van wolvenopvang Wolves Unlimited is deze wolf een uitzondering. „Een paar weken geleden heb ik dit dier opgezocht. Ik kon hem tot vijf meter naderen en heb hem een beetje uitgetest, maar hij is totaal niet bang.” Volgens De Bruin is het zaak om snel actie te ondernemen. „Dit dier moet je angstig maken. Als hij verder trekt, bijvoorbeeld naar Drenthe, vind je hem niet meer terug.”
Een wolf zonder angst die te dicht bij mensen komt kan een risico vormen. „Het is nog een jonge wolf, maar als hij straks groot is en geen respect voor mensen heeft kan dat gevaarlijk zijn. Ik had hem eigenlijk voor zijn flikker moeten schoppen, maar dan sta je zo in de krant als dierenmishandelaar. Dat zou voor zijn eigen bestwil zijn hoor, ik wil niet dat hij later moet worden afgeschoten.”
De directie van De Hoge Veluwe wil de wolven in het nationale park graag verdrijven. Vooralsnog geeft de provincie Gelderland hier geen toestemming voor. Liever probeert het de ‘tamme’ wolf door middel van verfkogels schrik aan te jagen en weer bang te maken voor mensen. De voorzieningenrechter besloot woensdag dat dit voorlopig geen optie is. Volgens de rechter moet de provincie beter onderbouwen waarom ze de wolf, een beschermde diersoort, bewust willen verstoren.
Berichten over het onnatuurlijke gedrag van de wolf op de Veluwe waren voor haar reden om haar veertienjarige zoon ’s avonds niet meer alleen op pad te laten gaan. „Hij werkt bij een pizzeria en fietst normaal gesproken na zijn werk door het donker naar huis. Dat wil ik eigenlijk niet meer hebben, we halen hem nu met de auto op als hij vrij is.” Wat haar zoon daarvan vindt? „Dikke onzin natuurlijk”, zegt Van den Berg lachend. „Maar hij is een puber, hij protesteert tegen alles wat zijn moeder zegt.” Toch is ze niet de enige die bezorgd is, vervolgt ze op serieuzere toon. „Buren die naar het dorpshuis gaan, wandelen ’s avonds laat niet meer naar huis. Iedereen gaat op de fiets of met de auto.”
Wennen
Glenn Lelieveld van Wolven in Nederland begrijpt dat gevoel wel. „Angst hoeft niet reëel te zijn. Als het je goed laat voelen om maatregelen te nemen moet je dat vooral doen.” Nodig is het niet, zegt hij over mensen die tijdens een boswandeling een grote stok meenemen om zich te kunnen beschermen. „Tussen 2002 en 2020 zijn er in heel Europa en Noord-Amerika zes incidenten geweest met wolven. Statistisch gezien moet je banger zijn voor honden dan voor een wolf. We moeten wennen aan de aanwezigheid van wolven. Natuurlijk neem je maatregelen als iets spannend is. In Duitsland zag je dat een paar jaar geleden ook, maar die paniek verdwijnt weer.”
Dat betekent niet dat wolven ongevaarlijk zijn, voegt Lelieveld daaraan toe. „Het blijven roofdieren, maar ze komen niet graag bij mensen in de buurt. Welpen leren dat van hun ouders, net zoals wij. Wij leren kinderen dat ze niet zomaar alle wilde planten en besjes in hun mond moeten stoppen, welpen leren van oudere wolven om mensen te vermijden. Wij zijn te druk, met teveel. Dat is slecht nieuws voor een wolf.”
Prooidichtheid
„Mensen zijn geen prooidieren”, zegt ook Jos de Bruin van de Duitse wolvenopvang Wolves Unlimited, net over de grens bij Nijmegen. „Hoefdieren zijn dat wel. Daarom zijn koeien, die toch een stuk groter zijn dan wij, wél een doelwit van jagende wolven. Maar dat zijn uitzonderingen hoor, in Duitsland zijn meer dan 1500 wolven en daar zijn de laatste jaren maar drie koeien aangevallen. Vaak waren die ook al ziek.”
Honden
Mensen jagen wolven over het algemeen schrik aan, maar hoe zit dat met huisdieren? „Sowieso moet je honden niet los laten lopen in het bos”, zegt Glenn Lelieveld van Wolven in Nederland streng. „Dat verstoort de leefomgeving van andere wilde dieren.” Ook in losloopgebieden kan het geen kwaad om voorzichtig te zijn, zeker als het schemert of donker is buiten. „Wolven komen wel degelijk in de buurt van dat soort plekken, maar niet overdag. Nieuwsgierige honden kunnen de neiging hebben om op wolven af te lopen. Als een wolf zich dan verdedigt loopt het meestal niet goed af voor de hond.”
Hoeveel ruimte een roedel wolven nodig heeft om te jagen, is afhankelijk van de prooidichtheid, het aantal prooidieren dat in een gebied rondloopt. Wolven in Scandinavië en Noord-Amerika hebben soms wel zeshonderd vierkante kilometer nodig, zegt De Bruin. „Maar in Duitsland is dat bijvoorbeeld maar tweehonderd. In Drenthe zullen de wolven vooral jagen op reeën en konijnen, veel grote herten of andere prooi vind je daar niet.”
Jos de Bruin met twee wolven in zijn Duitse opvang Wolves Unlimited. Hij werkt al twintig jaar met de dieren. Eigen foto.
De Bruin werkt al twintig jaar met wolven. Eerst in Zeeland, maar sinds enkele jaren in het Duitse Sonsbeck. Hij wordt ingehuurd door dierenparken om wolven te socialiseren. „Omdat ze zo schuw zijn krijgen ze vaak veel stress van het leven dichtbij mensen. Er valt met ze te werken, maar alleen als je weet wat je doet. Het zijn geen honden.”
Ontzettend zeldzaam
De kans dat je een wolf tegenkomt is dus heel erg klein, uitzonderingen daargelaten. Wat moet je doen als je onverhoopt toch oog in oog komt te staan met een wolf? „Blij zijn”, zegt Glenn Lelieveld van Wolven in Nederland. „Het is ontzettend zeldzaam als dat in Nederland gebeurt.”
Ook Jos de Bruin vindt het moeilijk om concreet advies te geven. „Als het goed is kom je ze namelijk niet tegen. Een wolf gaat vanzelf weg.” Wel benadrukt hij dat er uitzonderingen zijn, zoals de wolf op de Veluwe. „Zoek daar geen toenadering, loop niet naar hem toe. Zorg dat je afstand houdt en haal er een deskundige bij.” Het afschrikken van wolven moet door een expert gedaan worden, zegt hij. „Ga niet zelf met je armen lopen wapperen en schreeuwen.”
Volgens Lelieveld kunnen we van alles vinden van de wolf, maar heeft het dier zelf geen boodschap aan alle bezwaren. „De wolf vindt het hier prima. Als ze hier niet konden leven, dan waren ze verder getrokken. Er is nu veel aandacht voor dit dier, maar er is nog geen enkel incident geweest tussen wolven en mensen. Bij afwijkend gedrag moet je ingrijpen, maar verder is dit is een autonome ontwikkeling. Dat vinden we in Nederland lastig, de ontwikkeling van de natuur gaat niet conform onze wens. We willen wel de vlinder, maar niet de rups.”
