Personeel dierenpark Wildlands aangeslagen na dood olifant tijdens verhuizing. 'Een olifant kun je niet beademen'

Wat ging er mis maandagmiddag in Wildlands? Dierenarts Job Stumpel wil donderdag best uitleggen hoe het is gegaan, al is hij ernog steeds aangeslagen door. ,,Dit is nog nooit gebeurd in Emmen. Terwijl we toch al een keer een hele dierentuin hebben verplaatst en vele olifantenstieren vanuit Emmen hebben verhuisd. Niemand had dit verwacht.’’

Twee stieren zouden Emmen verlaten voor een nieuwe plek in Italië: Einga-Tha (12) en Radza Junior (9). Dit in het kader van het Europese fokprogramma, dat ervoor moet zorgen dat er een gezonde populatie Aziatische olifanten blijft bestaan in dierentuinen.

,,Op een gegeven moment moeten mannetjesolifanten sowieso de kudde verlaten. Zo gaat dat in het wild ook’’, zegt Stumpel. ,,Zeker als er vruchtbare vrouwtjes bij zijn, gaat dat op een gegeven moment wrijving geven tussen de mannen.’’

Einga-Tha en Radza Junior zijn de afgelopen maanden getraind om zelf een kist in te lopen. Wildlands heeft een oefenkist waarmee de dieren aan de hand van commando’s en ‘snoepjes’ als beloning wordt geleerd de kist in te lopen. Er is het park veel aan gelegen dieren te verhuizen zonder ze onder narcose te brengen, omdat elke sedatie een risico met zich meebrengt.

De training verliep volgens Stumpel goed. Toch ging het maandag, de dag dat het moest gebeuren, fout. ,,Einga-Tha liep zonder problemen de trainingskist in. Hij vond het even niet leuk toen wij het luik dichtdeden en hij van de oefenkist de transportkist in moest die we ertegenaan hadden gezet. Hij maakte wat geluid, maar ja... Zo gaat het altijd.’’

Ook Radza Junior liep binnen tien minuten de kist in. ,,Dat hij moest doorlopen naar die andere kist, vond hij heel spannend. Hij schoot in de stress en begon wat heen en weer te bewegen. Wat doe je dan? Als hij echt gaat beuken tegen de wanden, kan hij zichzelf verwonden. We wilden de rust bewaren, voor Radza Junior én voor de rest van de kudde, die alles kon horen. Om hem kalmer de transportkist in te laten lopen, is hij gesedeerd. Dat is niet goed gegaan.’’

Volgens eerste berichten, en ook volgens de officiële mededeling van Wildlands, ging het om een narcose. Dat klopt niet helemaal, in die zin dat het niet de bedoeling was de olifant onder zeil te brengen. ,,Ik heb met een verdovingsgeweer een middel toegediend waarmee je een dier suf kunt maken én onder narcose kunt brengen. Het is maar net hoeveel je ervan geeft. Dit was bedoeld om hem suf te maken. Flink suf, dat wel.”

Omdat Stumpel niet rechtstreeks bij een ader kon komen, schoot hij de pijl van een afstandje in een spier. ,,Het volgende wat er gebeurde, is dat Radza Junior ging liggen. En doodging. Of andersom. We stonden er allemaal een beetje verloren bij. Verzorgers die instortten... Nergens is er een moment geweest dat dat we dachten dat het niet goed zou gaan.’’

Stumpel kan er niet goed de vinger op leggen waarom het zo fataal afliep. Radza Junior is daarom naar een laboratorium in Utrecht gebracht voor onderzoek.

Kan het zijn dat hij te veel verdovingsmiddel heeft gekregen voor zijn gewicht? ,,Nee. Ik wist precies hoe zwaar hij is, namelijk 2700 kilo. Maar er is altijd een klein risico, ook bij mensen. Het verschil is dat je bij zo’n groot dier weinig kunt doen als het misgaat. Een olifant kun je niet beademen. Het enige wat je kunt doen is zo snel mogelijk een tegenmiddel toedienen. Dat heb ik ook gedaan.’’

Het mocht niet meer baten.

Einga-Tha is wél volgens plan verhuisd en maakt het volgens Stumpel goed in Italië, waar twee verzorgers uit Emmen bij hem zijn.

De dierenarts kan nog niet zeggen of er dingen worden aangepast naar aanleiding van Radza Juniors tragische dood. Wellicht kan het ‘overstapmoment’ van oefenkist in transportkist, waar het misging, worden vermeden door olifanten te trainen direct in de echte transportkist te gaan? ,,Dat kan niet. Zo’n transportkist kan hier niet maanden staan. Bedrijven hebben die nodig.’’

Voorlopig is het ook nog te vroeg voor een evaluatie. ,,We zullen dit eerst moeten verwerken. Voor de verzorgers is dit een grote klap. Ze hebben echt een band met de dieren. Een van de twee die nu in Italië is, ging gisteren halverwege de dag terug naar het hotel, om te slapen. Dit heeft impact. Ja, ook op mij, als dierenarts. Ik ben er veel mee bezig. Het is echt een soort rouw.’’