De jonge Dutch Boys, Bonanza, grote bruiloften: Nog één keer door het oude horecabedrijf van vader en moeder in Zwartemeer

Jolanda van Os werkt in Zuidoost-Drenthe in de thuiszorg. Komt zij bij mensen over de vloer, dan krijgt zij geregeld de vraag waar zij vandaan komt. Als ze dan zegt dat ze uit Zwartemeer komt en een dochter is van Fenne van Os, dan hoeft ze vaak niet veel meer te vertellen. ,,Ja, Fenne van Os, die kennen ze wel. Die caféhouder uit Zwartemeer, die een grote zaal had waar vaak grote bruiloften en feesten werden gevierd.’’

Fenne van Os leeft niet meer, hij overleed in 2013 op 76-jarige leeftijd. Het pand aan de Eemslandweg waar hij met zijn vrouw Angela het horecabedrijf runde, staat er nog wel. Maar niet lang meer. Het gebouw gaat binnen afzienbare tijd tegen de vlakte om plaats te maken voor woningen.

Met de sloop verdwijnt niet alleen een voormalig horecapand, maar ook het huis waar de zussen Marlies (58), Jolanda (55) en Odilia van Os (50) opgroeiden. Zij woonden met hun ouders boven het cafégedeelte, aan de voorkant van het gebouw. ,,Daar waren wij de baas’’, glimlacht Marlies. ,,Onze ouders waren bijna altijd beneden, aan het werk.’’ Odilia knikt. ,,Maar het was er wel knap gehorig. Als wij ruzie hadden, hoorde pa dat beneden. En dan duurde het maar even of hij belde op. Wat er wel niet bij ons aan de hand was. Omgekeerd kregen we ook wel mee wat voor muziek er beneden uit de jukebox kwam. Heel vaak Peter Maffay met Du. Er ging werkelijk geen dag voorbij zonder dat nummer.’’

Marlies: ,,Ik zei net dat wij boven de baas waren, maar dat was toch niet altijd zo. Wilde een vaste klant voetbal kijken op televisie, dan mocht hij van pa naar boven. Beneden was er geen tv. Daar baalde ik dan wel van. Zat ik thuis lekker voor de buis naar Zorro of Q&Q te kijken en dan moest de televisie op een andere zender. Omdat een klant graag voetbal wilde zien. Maar ja, zo was pa. Alles voor de klanten.’’ Odilia: ,,Klopt! Drie keer gingen we zelfs met het gezin met klanten op zomervakantie. Pa organiseerde dat, in samenwerking met vervoersbedrijf Lanting uit Klazienaveen. Er was een soort spaarfonds, waar iedereen die mee wilde om de zoveel tijd wat geld in moest storten. Ik zie me nog zitten, zo naast de chauffeur in die bus. Met vrijwel louter volwassenen helemaal naar Oostenrijk.’’

Dat was toen. Nadien werd het horecabedrijf aan de Eemslandweg nog gerund door de familie Peters en de familie Kamies en tegenwoordig staan het horecapand en de woning daarboven leeg. Sinds vorig jaar is het onderkomen in bezit van de broers Harold (54) en Jeroen (48) Jalving, die samen de Jalving Groep BV runnen. Zij willen het tegen de vlakte werken om er appartementen neer te kunnen zetten. Aanvankelijk werd gekoerst op drie woongebouwen: een hoofdgebouw met daarin tien appartementen en daarachter twee rijtjes van drie grondgebonden woningen. Dit plan is inmiddels van tafel. ,,Het idee is nu één gebouw met daarin veertien appartementen en geen andere woningen daarbij’’, zegt Harold Jalving.

Op initiatief van Dagblad van het Noorden zette de projectontwikkelaar de deur van het horecapand nog één keer open, voor de gezusters Van Os. Om nog één keer rond te kunnen lopen in het gebouw van hun jeugd, waar hun ouders tussen 1967 en 1992 werkten en waar zij als jonge meiden ook zelf de handen uit de mouwen staken. De drie zussen pakten de uitnodiging met beide handen aan. Oké, het pand is door meerdere verbouwingen in de loop der jaren veranderd, maar er is nog veel herkenbaars over. ,,Weet je nog, daar stond de jukebox’’, zegt Jolanda, terwijl ze door het voormalige café loopt. ,,Daar keken we de volgende ochtend altijd of er misschien nog muntgeld lag. En dat deden we ook altijd op de grond in die hoek, bij de bar.’’

Het verhaal over horeca aan de Eemslandweg 72 begint in 1967. In dat jaar nemen Fenne van Os en Angela van Os-Geertjes het pand over van Kees Hof, die er een melkzaak exploiteerde. In de jaren daarvoor was Fenne van Os zelf ook melkboer. Vanuit een woon- en bedrijfspand aan de Bladderswijk in Klazienaveen ging hij op pad om zuivel te verkopen. Omdat hij graag terug wilde naar zijn woonplaats Zwartemeer, kocht hij het pand van collega-melkboer Hof en maakte er daarna een winkel van waar behalve zuivel ook fruit, conserven, chocolade en diepvriesartikelen werden verkocht.

Lang bestond dit winkeltje niet Fenne van Os droomde van een horecazaak. Met vereende krachten werd de boel verbouwd en op 10 november 1967 opende het echtpaar zijn eigen café, dat de naam Marjo-bar kreeg.

,,Een afkorting van de namen Marlies en Jolanda, Odilia was er nog niet’’, zegt Marlies van Os. ,,De naam Marjo-bar werd overigens niet zo veel gebruikt. De meeste mensen zeiden gewoon café Van Os.’’ Het café, waartoe ook een kleine automatiek behoorde, werd rond 1978 uitgebreid met een grote feestzaal. ,,Die mede door pa werd opgebouwd. Hij was niet alleen iemand die goed kon praten, maar hij had ook twee rechterhanden. Maar zonder onze moeder was het allemaal echt niet gelukt. Het was bepaald niet haar droom om zo’n zaak te hebben, maar zij zette zich er volledig voor in en deed werkelijk alles. Schoonmaken, bardiensten, de boekhouding, de planning.’’

De bouw van de feestzaal was een schot in de roos. Het was de tijd van de grote bruiloften, met wel een paar honderd man. Ook werden er grote personeelsfeesten gehouden, onder meer door de Purit-fabriek in Klazienaveen. Marlies: ,,Wie zijn hier in die jaren niet geweest om op te treden? Arne Jansen, Corry Konings, Ria Valk, Jan & Zwaan en Olga Lowina. En ook de band The New Adventures, helaas maar één keer. Het was een succes, maar pa vond het maar stomme muziek. Voor bruiloften en partijen moest je een jaar van tevoren reserveren. En met carnaval was het natuurlijk helemaal feest.’’

Odilia: ,,Van de opbrengt van het carnaval, daar konden wij als gezin een hele periode van leven. Maar ook veel verenigingen en het CDA kwamen voor activiteiten en vergaderingen bij ons en ook was er geregeld bingo. Twee keer per week, op zondag en op dinsdag.’’

Marlies grijnst. ,,Het CDA kwam bij ons vergaderen, maar in die periode hing voor mijn slaapkamerraam een affiche van de PSP. Daar waren die CDA’ers toen niet zo over te spreken.’’ Een wandeling door de nu lege zaal roept herinneringen op, onder meer aan de glaasjes met sigaretten die de zussen op de lange rijen met tafels moesten zetten. ,,Van alles wat. Caballero, North State, Peter Stuyvesant, Gladstone en in elk glas in ieder geval ook één sigaar.’’ Tot de voorbereiding behoorde ook het smeren van enorme hoeveelheden broodjes die na afloop van een bruiloft werden uitgedeeld. Waren alle gasten naar huis, dan hielpen de zussen hun ouders en het personeel mee om de boel zo snel mogelijk weer schoon te krijgen. ,,Stoelen wassen! Daar kregen we een dubbeltje per stoel voor.’’

Achter het pand staat een schutting met daar weer achter een rij woningen. Jolanda: ,,In een van die huizen woonde Jans Hoogeveen met zijn ouders, broer en zus. Jans vormde met Cor Maatje en Henk de Roo op jonge leeftijd een bandje, dat al snel de naam The Dutch Boys kreeg. De moeder van Jans, die wij tante Agnes noemden, en onze moeder trokken veel met elkaar op en Jans oefende met zijn Dutch Boys bij ons in het pand. Het waren toen nog echt jonge ventjes.’’ Voor de niet-kenners: The Dutch Boys is de band die in de jaren tachtig landelijk bekend werd met nummers als Boer Harms, America en Olde Pekela, Heb jij mien zwien ook zien en Geert, mien Belgisch peerd. Vooral Boer Harms is in dit genre een echte klassieker.

In 1992 zetten Fenne en Angela van Os een punt achter een kwart eeuw werken in de horeca. In de Emmer Courant, toen een dagblad, blikte het stel terug op bijzondere jaren. ,,Ik heb altijd gezegd dat ik na 25 jaar zou stoppen. Het was gezellig en ik heb prachtige dingen meegemaakt. In dit café was alles en iedereen gewoon.’’ Vooral in de eerste jaren was het soms ook niet zo gezellig, omdat dronken volk met elkaar op de vuist ging. De Bonanza-tijd, zo noemden Fenne en Angela van Os deze jaren. Odilia: ,,Vooral pa kon heel slecht tegen dit soort toestanden.’’ Zus Jolanda knikt: ,,Hadden mensen te veel drank op, dan moesten ze de autosleutel bij hem inleveren. Het gebeurde ook geregeld dat pa of ma een beschonken persoon zelf maar naar huis bracht.’’

Jolanda was de enige van de drie zussen die wel interesse had om de zaak over te nemen, maar dat kwam er niet van. De familie Peters werd de nieuwe eigenaar. Zo’n tien jaar later nam de familie Kamies het over, die in oktober vorig jaar na de verkoop van het pand het bedrijf voorgoed op slot draaide. Fenne en Angela van Os maakten het niet meer mee. Fenne overleed in 2013, Angela in 2021.

De zussen Van Os vinden het niet erg dat het pand eraf gaat. Odilia: ,,Maar wat ik wel erg vind, is dat er in dorpen als Zwartemeer helemaal geen caféleven meer overblijft. Toen ik hier opgroeide, had je in Zwartemeer vier cafés en nog eentje halverwege Zwartemeer en Barger-Compascuum. Niets meer van over. En voor Barger-Compascuum geldt precies hetzelfde. Ik vind dat treurig, een ander woord heb ik daar niet voor.’’