'Hier valt niets te halen': theater over levens die worden vermorzeld door armoede. Echte armoede. De teksten zijn geplukt uit het leven van ervaringsdeskundigen
Het Houten Huis repeteert Hier valt niets te halen. Onder leiding van Maarten Smit. Foto: Corné Sparidaens
De muziektheatervoorstelling Hier valt niets te halen van Wabi Sabi/Het Houten Huis laat zien hoe armoede levens vermorzelt. Op het Suikerterrein Terra in Groningen worden op de tribune welgestelden geconfronteerd met een wereld, waarin de ook aanwezige bezoekers zonder geld zich juist zullen herkennen. Met kanttekeningen.
De stemming schommelde maandag tussen milde paniek en berusting, bij Het Houten Huis. Even leken coronagevallen de eerste voorstellingen van Hier valt niets te halen te dwarsbomen, in de slipstream van alle narigheid uit de voorbije jaren. Uiteindelijk viel ‘t honderd procent mee: vanaf Hemelvaartsdag tot en met 1 juni wordt er, voorafgaand aan een tiendaagse reeks op Oerol, in Groningen gespeeld. En gekeken.
Niet het vaste kringetje, maar een mix op de tribune
Dat laatste vormt altijd het bestaansrecht voor theatermakers, maar is nu extra van belang. Ondersteund door de gemeente richt de productie zich, met name volgende week dinsdag en woensdag, los van ‘gewoon bezoek’, op geselecteerd publiek uit zeven Groningse wijken, de doelgroep zeg maar. Maar daar tussendoor hoopt Maartje Keijzer op een ander type bezoeker. Mensen met geld. En invloed. Die eenmaal onder de indruk geraakt na afloop denken: misschien kunnen we op de een of andere manier helpen.
Keijzer is namens de gemeente Groningen projectleider in Korrewegwijk/De Hoogte, hoewel ze zichzelf liever als kwartiermaker omschrijft. ,,Ik hoop dat je nu eens niet het vaste theaterpubliek ziet, niet het geheide kringetje, maar een mix. Dus mensen over wie de voorstelling gaat, naast de Rotary-voorzitter, naast de bankdirecteur.”
Theater als aanjager
Mooi, die gemeentelijke betrokkenheid van de gemeente, beaamt David van Griethuijsen, artistiek coördinator van het Groningse jeugdtheatergezelschap. Het gaat hier dan ook om een groot probleem, waarvan de aanpak een evenredig stevige kluif is, die na zo’n aanjagende voorstelling door de maatschappij verder mag worden opgepikt.
Het Houten Huis repeteert Hier valt niets te halen. Onder leiding van Maarten Smit Foto: Corné Sparidaens
Maker/regisseur van de voorstelling is Maarten Smit. Hij vond hiervoor met zijn stichting Wabi Sabi onderdak bij het Groningse jeugdtheatergezelschap, met alle bijbehorende, bewezen kwaliteiten, daar overigens mede ontwikkeld door zijn partner, artistiek leider Elien van den Hoek. Daarnaast kreeg hij productionele steun van Peergroup. Hier valt niets te halen ging vorig jaar op FestiValderAa al in première, maar een omarming door de gemeente is nieuw.
Ervaringsdeskundigen als buddy’s, dat werkt ‘t best
Smit voerde in het voortraject veel gesprekken met mensen die gebukt gaan onder geldgebrek. ,,Zo diep, dat een enkeling met zelfmoordgedachten rondliep. Ik heb bij die gesprekken gemerkt dat er het meest baat is bij contact met lotgenoten, mensen die zelf vroeger in de shit hebben gezeten. Bij ‘gewone’ hulpverleners is er meer kans op misverstanden.”
Keijzer vult aan: ,,Buddy’s, met eenzelfde verleden, hebben al snel invoelend vermogen, er is dan herkenning van twee kanten. We willen dit in Groningen niet laten stranden in papieren beleid. Er echt werk van maken. Investeren. Isabelle Diks heeft dit als wethouder omarmd. Geen geld hebben voor de tandarts, voor een bril, voor het schoolreisje voor hun kinderen, die ze dan maar ziek melden, geen geld om te trakteren, heel naar. En dat verschilt per wijk. In Haren kan de schaamte nog groter zijn, omdat het daar zo afsteekt tegen de rest.”
Smit: ,,In Vinkhuizen sprak ik een meisje aan wie maar één iemand ooit had gevraagd wat ze wilde worden. Voor haar omgeving was dat geen onderwerp. Eén iemand, een hoogleraar. Dierenarts, had ze geantwoord. Maar dan was er weer de angst dat ze van anderen te horen zou krijgen: wie denk je wel niet dat je bent?”
De regisseur werd soms gecorrigeerd door zijn publiek
De voorstelling kan voor iedereen een eye-opener zijn. Keijzer: ,,Ik nam een moeder van vier kinderen mee naar de voorstelling in Donderen. Ze had nog nooit een voorstelling gezien. Ze had zich heel mooi aangekleed en was verbaasd over de simpele houten krukken waarop we zaten. Achteraf had ze er van alles van gevonden.”
Het Houten Huis repeteert Hier valt niets te halen. Onder leiding van Maarten Smit Foto: Corné Sparidaens
Smit: ,,Dat laatste maakte ik in Schipborg ook mee. Een vrouw zei toen: ‘Die kleding slaat nergens op. Of we zien eruit als om door een ringetje te halen, óf we stinken. Maar niet zo’. Een ander sprak me aan over de papierwinkel, de verzamelde post, die als een bedreiging over een van de personages heen komt: ‘In multomappen? Die heeft niemand. Het is altijd een losse zooi!’ Leerzaam. En als je denkt, het zal wel fictie zijn, nee dus, na afloop vertelt een ervaringsdeskundige in vijf minuten zijn of haar verhaal. Er zitten letterlijk teksten in de voorstelling die een vrouw in Schipborg na het slot tegenover het publiek heeft uitgesproken, geplukt uit haar eigen leven.”
Een drietrapsraket in de wijken
Maartje Keijzer hoopt dat de voorstelling iets kan doorbreken. ,,Mijn collega’s in het sociale domein hebben in die zeven wijken vijftig kaarten te verdelen. Daar moet het landen. Het werkt in drie stappen: erover praten waarom het belangrijk is om dit te zien, daadwerkelijk komen kijken en achteraf er het gesprek over voeren.”
Gaat het dus nog niet eens over de artistieke klasse van Hier valt niets te halen, die al is bewezen (gezien door deze krant), alleen nog over het belang van engagement, van betrokkenheid van theatermakers bij wat leeft in de maatschappij. En ook nog niet over de gehoopte terugkeer van het publiek, dat sinds corona maar moeizaam de weg naar de ticketservice kan vinden. Van Griethuijsen: ,,We zijn blij dat de Hanzehogeschool komt. Het is lastig met al die lege zalen.”
Dit is dan weer buiten, dat scheelt misschien.
Vanaf Hemelvaartsdag in Groningen, dan door naar Oerol
Hier valt niets te halen door Wabi Sabi Theater, in coproductie met Het Houten Huis en Peergroup, locatie Suikerterrein Terra Groningen, 26/6 t/m 1/6, aanvang 19.30 uur, dinsdag 31/5 ook om 15.30 uur. Tickets en info zie hethoutenhuis.org en peergroup.nl. Daarna vanaf 10 juni op Oerol, en 7 t/m 10 juli Veenhuizen, bij Coco Maria.
