Acteur Ad van Kempen (80): ‘Dit durf ik alleen hier in Oost-Groningen te spelen’

Hij werd 80 jaar geleden geboren in Tilburg en woont nu in Amsterdam, maar acteur Ad van Kempen (80) verkiest de Lutherse Kerk in Winschoten om zijn eigen persoonlijke voorstelling te spelen. In De Laatste Wals reflecteert hij op zijn leven.

Waarom hier? ,,Zo’n vier jaar geleden speelden we hier meerdere voorstellingen. Tegelijkertijd werd ik ziek. Het heeft zich doorgezet omdat het niet geneest. Toen dacht ik: ik moet kijken of ik nog één keer kan samenwerken, want ik was hier graag. Ik voelde me hier op mijn gemak, ook als acteur erg erkend.”

Van Kempen is bij het grote publiek vooral bekend van zijn rol als Antoine Travemundi in de serie Het geheime dagboek van Hendrik Groen. Ook speelde hij in de films 06 van Theo van Gogh (1994) en ‘n Beetje verliefd van Martin Koolhoven (2006). Hij was tevens te zien in Oorlogswinter (2008) en in bijrollen in diverse andere films en series.

En in Groningen kunnen mensen hem kennen van drie grote locatietheaterproducties van Theater Over de Noord. In Anatevka in Oost-Groningen (2017) speelde hij de rabbijn in het kerkje van Bourtange. In Onderweg naar de Toekomst vertelde hij twee jaar later op de oude Joodse begraafplaats in Winschoten het verhaal van de Joden in het Oldambt. En in 2022 speelde hij in Over de grens in de Mellemaheerd bij Bad Nieuweschans, over de onverzettelijke boer Jan Kolder in de Tweede Wereldoorlog. Toen werd Van Kempen ziek en moest hij de rol overdragen.

Hij kan nu door de gevolgen van kanker zijn rug en nek niet meer recht houden. Maar geef hem de tekst van zijn voorstelling in handen en hij speelt als vanouds. Hij kan mensen raken met taal. En dat wil hij per se in Groningen doen. ,,Het publiek is liefdevol hier. Als mensen niet bereid zijn met je mee te leven of te gaan, dan kom je er niet. En al die keren dat ik hier was, sinds Bourtange, is dat zo geweest.”

,,Er is hier mededogen, en liefde voor de cultuur. De wereld en de mensen zijn hier anders dan in Amsterdam. Hier voel ik mij meer op mijn gemak. Ad is hier Ad. Deze voorstelling zou ik niet in Amsterdam spelen, noch in Utrecht of Eindhoven.”

Van Kempen realiseerde zich ineens dat zijn band met het Noorden veel verder teruggaat dan de drie voorstellingen van de afgelopen jaren. ,,Ik ben na mijn eindexamen aan de Toneelacademie in Maastricht in 1967 begonnen bij De Noorder Compagnie in Drachten. Daar heb ik drie volle jaren gewerkt.”

De keuze voor Drachten was niet vanzelfsprekend. ,,Als acteur ging je, onder ons gezegd en gezwegen, niet naar een klein gezelschap in die jaren. Je moest naar de Haagse Comedie of de Nederlandse Comedie of het Rotterdams Toneel. Maar ik was eigenwijs, ik wilde dat niet. Er was een plek bij De Noorder Compagnie, dat heb ik maar gedaan.”

,,Ik had me toch een spijt in het begin. Huilen! Al mijn mede-eindexamenkandidaten speelden bij een groot gezelschap. Maar nu is het allemaal samengekomen. Nu heb ik geen spijt meer, maar ben ik heel erg trots dat ik dat allemaal gedaan heb. Er werd hier nooit geoordeeld.”

Zo kwam het nu in samenwerking met Tineke Abelen van Theater Over de Noord tot een bijzondere, persoonlijke solo. Toneelschrijver Rob de Graaf, die ook voor de drie Oost-Groningse voorstellingen het script schreef, interviewde Van Kempen en maakte er toneeltekst van. Groninger Albert Secuur, die in diezelfde voorstellingen als acteur naast Van Kempen speelde, regisseert De Laatste Wals.

Van Kempen legt uit hoe de voorstelling in elkaar zit. ,,Na de introductie volgen vier delen. Theater, dat spreekt voor zich, dat gaat over mijn werk. Het tweede deel gaat over vrouwen in vele opzichten. Heb ik dat netjes geformuleerd? Dan komt deel drie, dat gaat over Oost-Groningen en het Jodendom. Door de voorstellingen die we hier hebben gespeeld, is die geschiedenis zo in mij gegroeid. We mogen die op onze eigen wijze doorgeven, dat is heel dierbaar. En dan komt nog het slot, het ziek-zijn, om met het einde te dealen en daar niet zwaarmoedig over te zijn.”

Van Kempen belicht in zijn voorstelling met muziek bewust de positieve én de negatieve gebeurtenissen die betekenis hebben gehad in zijn leven. ,,Je kunt zeggen dat het een leven was van alle dingen een beetje ophouden, mooier maken. Dat laat ik hier vallen. Op de een of andere manier durf ik dat alleen hier. Ik zou het niet verdragen als ik hier iets zou neerzetten wat niet authentiek is. Dat maakt het wel dubbel en zwaar. Meestal heb je als acteur een rol, maar nu speel én ben ik Ad. De confrontatie met jezelf stopt niet. En ik hoop dat dat gevoeld wordt.”

Terugblikken op zijn leven of carrière wil Ad van Kempen dan ook niet met de verslaggever. ,,Met deze toneeltekst heeft Rob mijn verhalen naar een ander niveau getild. Dat past zo mooi, dat ik hier nu geen makkelijk praatje wil houden. Ik wil nog wel graag een paar zinnen van mijn voorstelling vertellen voor bij het artikel, kan dat?”