Pascal (57) uit Leeuwarden monteert repo’s in ‘Top 2000 a gogo’. ‘Die lijst is een krankzinnig gedrocht’

De Top 2000, dat is nogal een kwestie van terugkijken. Op het leven, op de popgeschiedenis, op het afgelopen jaar. Voor Pascal Plantinga (57) was het me wel een jaar.

Het jaar begon in zijn geliefde Japan, van waaruit hij even op en neer vloog naar Los Angeles voor de afscheidsconcerten van zijn held Van Dyke Parks (die zich de meegebrachte Fryske dúmkes, „die heb ik altijd bij me”, goed liet smaken). 

Tijdens die reis ontving hij het bericht dat zijn album Das Volk ist ein fressender Kadaver de prestigieuze Preis der Deutschen Schallplattenkritik won in de categorie Electronic und Experimental.

En hij staat in het pas verschenen, luxueuze fotoboek Hungry Eyes van sterfotografe Patricia Steur tussen groten als Andy Warhol, Debbie Harry, de Dalai Lama en de Red Hot Chili Peppers. Komt door zijn connectie met Patty Brard, met wie hij jarenlang nauw samenwerkte.

En, tragischer, zijn vader overleed. „Mijn grootste fan.”

Daarna dus weer het werk als video-editor, voor de repo’s van onder anderen Leo Blokhuis in Top 2000 a gogo. Dat werk doet Pascal Plantinga, die opgroeide in de Willem Lodewijkstraat in Leeuwarden, al een kleine 35 jaar. Hij werkt ook aan bijvoorbeeld de registraties van North Sea Jazz en het Holland Festival en de specials van Podium Klassiek.

Zijn ervaring als muzikant komt daarbij goed van pas, en andersom ook trouwens. „Verhalend denken”, noemt hij dat. „Hoe komen we binnen, hoe grijpen we de kijker bij de strot, wat dien je waar op in het verhaal? Muziek maken of monteren, het is allebei een vorm van componeren. Ik streef naar een muzikale flow in die items.”

Kijkers zien wel Leo Blokhuis, maar niet Pascal Plantinga die er achter de schermen (en neem dat gerust letterlijk) iets moois van maakt. Dat is net zo essentieel, „en dat zal Leo ook beamen”.

De NTR is een van zijn grootste opdrachtgevers. „Die hebben het afgelopen jaar wel onder vuur gelegen, maar wat mij betreft is dat van alle omroepen wel de meest publieke. Omdat die niet geworteld is in een zuil of een levensbeschouwing. En voor mij is dat een goede club om voor te werken, omdat ze zo veel muziek- en cultuurprogramma’s maken.”

Top 2000 a gogo is een programma „vanuit een zogenaamd café”. Vast onderdeel daarin: de minireportages, waarvoor drie makers – onder wie Leo Blokhuis – de wereld overvliegen om bij de artiesten (van weleer, doorgaans) het verhaal te halen van hun nummer in de Top 2000.

Plantinga gaat niet mee. Aan hem de taak om van dat interviewmateriaal – soms een half uur, soms wel anderhalf – een handzaam filmpje te maken, „van een minuut of 6. Daar moet de muziek ook nog in, hè.” Daarnaast is er nog een spin-off zoals dat heet: Top 2000 – The Untold Stories, met materiaal dat bij die gelegenheden is geschoten. Maar dat programma gaat verdwijnen, tot Pascals grote spijt. Maar daarover zo.

Doorgaans gaat Plantinga eerst eens met Leo Blokhuis (of een van de andere makers) door dat ruwe materiaal. „Het gaat echt over dat specifieke nummer, de rest is even niet relevant op dat moment. Wat kan de artiest over dat liedje zeggen? En is er archiefmateriaal, om het verhaal te kleuren, te illustreren?”

Een voorbeeld dan, uit de komende reeks. Een „fantastisch item” over John Fogerty, hij van Creedence Clearwater Revival, over het nummer Fortunate Son – over de rijkeluisjongens die dankzij geld of connecties de dienstplicht wisten te ontlopen.

„Dan heeft hij het over demonstraties in de jaren 60, tegen de oorlog in Vietnam, tegen president Nixon. Dat geeft hem ook de kans om iets te zeggen over Trump. Nou, dat zijn dan dingen die ik van tevoren met Leo op een rijtje zet. En dan laat hij me de rest van de dag met rust.”

Nog een paar voorbeelden: Eliades Ochoa van Buena Vista Social Club, „die in een heel schilderachtig, bijna katholiek filmpje vertelt over Chan Chan”, en Plantinga’s held Van Dyke Parks, die het naar aanleiding van de dood van Brian Wilson heeft over Heroes & Villains – hij schreef daarvoor de tekst. „Dat is een heel mooie, stemmige reportage geworden.”

„Nu hebben we wel drie mannen opgenoemd van rond de 80, maar morgen werk ik toevallig aan Maria Mena.” Een jonge blom van 39. „Dat belooft een vrij intense repo te worden.”

De editor weet dat de Top 2000 vooral gaat over ‘vroeger’. „Er wordt wel nadrukkelijk gekeken naar nieuwe generaties, maar eigenlijk registreert ‘t de jeugdcultuur die is ontstaan in de jaren 60. Dus de jongeren van toen zijn de bejaarden van nu. Die nog steeds goede verhalen vertellen. Die tachtigers stonden ernaast toen de popmuziek werd uitgevonden.”

„En ja: eigenlijk is die lijst een krankzinnig gedrocht. Waarin The Ramones en de Zangeres Zonder Naam elkaar opvolgen, of Iggy Pop en Vader Abraham gebroederlijk naast elkaar staan. In welk hedendaags geformatteerd radioprogramma krijg je dat soort uitersten nog bij elkaar?”

Oftewel: „Die lijst vertegenwoordigt een soort collectief bewustzijn van een paar generaties, allemaal opgegroeid met Hilversum 3. Toen je op één vrijdag De muzikale fruitmand van de EO kon horen, Veronica’s Top 40 en VPRO’s Radionome (voor experimentele pop, red.). Het is een museum, waar je eens per jaar weer doorheen struint. Met bepaalde zekerheden, waar je de klok op gelijk kunt zetten. In het Rijksmuseum weet je waar de Nachtwacht hangt, hier weet je dat Bohemian Rhapsody op 1 staat. Het is een instituut, dat doet denken aan een ogenschijnlijk eenvoudiger tijd.”

Het is allemaal zijn smaak niet, „van die 2000 platen heb ik er misschien 20”, en hij weet zeker dat zijn eigen elektronische collagemuziek van zijn levensdagen niet in die Top 2000 terecht zal komen – hoeveel Japanse traditionele instrumenten en sterren uit Hawaï (het plan voor zijn komende album) hij er ook op loslaat.

„Maar ik ben er zeker niet tegen, het is gewoon een waanzinnig fenomeen. Ieder jaar verbaas ik me weer over het fanatisme van de luisteraars. Als je kijkt naar de rijen voor de deur bij de radio-uitzendingen! Alsof die lijst door Jezus Christus persoonlijk wordt gepresenteerd!”

Zijn drijfveer, en die wordt gedeeld door het hele team: „Het vertellen van geëngageerde verhalen via popmuziek. John Fogerty over Vietnam en over Trump, Van Dyke gaat lekker tekeer over het Amerika van nu, we hebben items gemaakt over de rassenkwestie, bij Bronski Beat heb je het over homo-emancipatie, zelfs Why Tell Me Why van Anita Meyer blijkt een maatschappelijk-kritische invalshoek te hebben.”

„Met de Top 2000 bedrijf je massacommunicatie. Je bereikt altijd nieuwe kijkers die in zo’n sandwichformule zulke zaken opgediend krijgen, terwijl ze de rest van het jaar misschien liever naar commerciële zenders kijken. Ik denk dat popmuziek een uitstekend middel is om informatie over te dragen. Als een soort breekijzer dan wel glijmiddel, om daarmee de huiskamer binnen te komen. Het zijn verhalen met inhoud, dat geeft mij enorm veel voldoening. Plus dat het voor mij de kick is om er een zo funky mogelijk geheel van te maken.”

Daarom past zo’n programma zo goed bij de NTR, vindt Pascal – de ultiem publieke, want niet-verzuilde omroep. Net als Top 2000 – The Untold Stories, samengesteld uit ‘restmateriaal’ van de gefilmde interviews. De stukken dus waarin de artiesten niet noodzakelijk over hun Top 2000-hit praten en waar alle ruimte is voor verdieping.

Maar uitgerekend dat programma valt ten prooi aan de meedogenloze bezuinigingen, die meer cultuurprogramma’s fataal worden.

„Eigenlijk kan niemand uitleggen waarom dit moet ophouden. Je moet niet een programma de nek omdraaien dat sowieso al een miljoen kijkers trekt vanwege het simpele feit dat er Top 2000 op staat. En wat ook nog eens geen ene moer kost. De reiskosten zijn al gemaakt, de opnames zijn al gemaakt, het gedraaide materiaal ligt op de plank.”

„Het enige wat er moet gebeuren is dat ik het in elkaar zet, Leo lult het aan elkaar en voila: je hebt een volwassen, serieuze muziekserie. Ja oké, ze moeten mij inhuren. Maar ik loop voor een prix d’ami rond op het Mediapark, dat zal ze de kop niet kosten. Dus dat je dat materiaal op de plank laat verpieteren, inhoudelijk geëngageerde verhalen voor een breed publiek ... probeer dat de belastingbetaler maar eens uit te leggen.”