Lenny Kuhr: ,,Ik denk dat er ooit een tijd zal komen waarin grenzen niet meer tellen.'' Foto: Eddie Mol
Ondanks een drukke agenda vol optredens zou Lenny Kuhr het liefste vandaag nog in het vliegtuig naar Israël stappen. De zangeres wil bij haar dochters en hun gezinnen zijn, nadat kleinzoon Ozz zwaargewond raakte bij de strijd met Hamas.
„Het gaat beter, Ozz is herstellende. Hij heeft het gelukkig gehaald, maar veel van zijn makkers niet.’’
Zangeres Lenny Kuhr (73) werd op zaterdag 7 oktober wakker met het nieuws dat de Palestijnse terreurbeweging Hamas een grootschalige aanval op Israël was begonnen. Even later hoorde ze dat haar kleinzoon Ozz (19), dienstplichtig militair in het Israëlische leger, op missie was gestuurd. „Ik ben ervan overtuigd dat zij toen nog niet wisten met welk monster ze te maken hadden en waar ze hun jongens op afstuurden. Ze moesten gegijzelde mensen redden uit de klauwen van Hamas.’’
Via WhatsApp wist ze Ozz te bereiken. Die zat op dat moment in de legerbus, op weg naar een kibboets in het zuiden van het land. „Ik heb geschreven: ‘Ik kom in oktober naar Israël. Beloof me dat we elkaar dan omhelzen. Stay safe.’ Hij heeft toen allemaal hartjes teruggestuurd. Want hij zat natuurlijk met zijn hoofd al bij wat hij moest doen.’’
Tweemaal geopereerd
Bij de laatste van drie bevrijdingsacties werd Ozz in zijn buik geschoten door een Hamas-strijder. Desondanks lukte het hem te vluchten. In een ziekenhuis in Tel Aviv is hij tweemaal geopereerd. „Hij is buiten levensgevaar, maar Ozz heeft verschrikkelijke dingen gezien. De gruweldaden, de onmacht. Hij heeft zijn makkers zien vallen. En ook mijn dochter kende de ouders van die jongens. Je kunt niet echt vreugde voelen over je eigen lot als je dat andere ook weet.’’
Lenny Kuhr: ,,Ozz heeft verschrikkelijke dingen gezien. De gruweldaden, de onmacht.'' Foto: Mischa Muijlaert
Op het moment van de eerste operatie had Kuhr een optreden in Loenen aan de Vecht. „Ik kon het doen, omdat ik wist dat Ozz nog leefde. Dus ik had hoop. En ik heb me in mezelf verbonden met alle mensen die bang zijn in deze wereld. Bang voor dit soort geweld. En ik heb me verbonden met wat sommigen God noemen. Ik noem het de hoogste intelligentie die we hebben, die we zijn. Een intelligentie die boven alle vormen uitgaat en ook niet weet hoe je dit moet verwoorden. Maar die uiteindelijk de intentie heeft van vrede en eenheid.’’
Jodendom
Lenny Kuhr (22 februari 1950) komt uit een gezin waarin religie geen rol speelde. Maar als kind wilde ze al graag op godsdienstles. Onder meer via de muziek diende het jodendom zich aan; ze speelde Hebreeuwse en Jiddische liedjes op gitaar. Op haar 25ste werd ze Joods en begin jaren 80 heeft ze een tijdje met haar gezin in Israël gewoond. Haar twee dochters zijn later terugverhuisd naar Israël en hebben daar beiden een gezin. Kuhr heeft altijd een warme band met het land gehouden.
Messiaanse boodschap
Misschien, zegt ze, klinkt het als een messiaanse boodschap. „Maar met de mensen in de zaal, die nog niet wisten wat er was gebeurd, ontstond een sfeer die ik zelden heb meegemaakt. Het zinderde van liefde en respect, mensen waren geraakt, mensen waren open. En dat is eigenlijk de boodschap die ik wil geven. Ik heb in dit hele conflict ook de wijsheid niet in pacht. Ik weet alleen dat mijn intentie juist is, en vanuit daar zing ik. Ik denk dat wij de plicht hebben om de dualiteit niet te voeden in deze wereld.’’
Het allermoeilijkste lijkt het me om niet zelf die haat te voelen.
„Ja, ik denk dat dit centraal staat in het hele verhaal. Dat je, ondanks wat je hebt gezien, zo dapper kunt zijn. Zoals mensen die de Holocaust hebben overleefd. Die zichzelf niet hebben toegestaan om in haat te leven en kozen voor het licht dat ze zijn. Dat lijkt onwaarschijnlijk, maar het is toch mogelijk.’’
Als je dat vertaalt naar het zijn van kunstenaar...
„Dan is dit natuurlijk wat een kunstenaar als geen ander kan uitdragen. En moet verspreiden. Dít is wat we kunnen doen. Dat geldt zeker voor muziek, omdat er een abstract element in zit. Met je stem kun je zonder woorden iemands hart raken. Omdat je weet waar het vandaan komt. Tijdens een optreden benader ik in 20 of 21 liedjes vanuit verschillende hoeken die ene plek. Dat is wat de mensen voelen. Ik weet dat ik al mijn liefde en mijn ziel en zaligheid zal geven om de boodschap van vrede uit te dragen.’’
Vindt u nu zelf troost in muziek? Luistert u naar bepaalde nummers?
„Ik voel heel veel muziek in mezelf. Ik zing af en toe, gewoon wat klanken. En dan luister ik naar de snaren van mijn gitaar. Het is een uiting van zowel deernis als weemoed en liefde. Misschien ook van angst. En zeker van het ontzettende weten dat wij licht zijn van binnen. Muziek gaat boven het denken uit.’’
Lenny Kuhr over de troostende werking van muziek: ,,Het gaat boven het denken uit.'' Foto: Mischa Muijlaert
Toch kan ik me voorstellen dat u, zeker nu, een hoofd vol gedachten meeneemt het podium op.
„Ik voel de hele atmosfeer, de zwaarte die er nu hangt. Dat je op je woorden moet letten. Dat hoef ik niet zo gauw, omdat ik weet wat er uit mijn mond komt. Nochtans krijg ik berichten die hun weerga niet kennen. Gelukkig zijn dat maar enkele, maar ik weet wel dat er mensen rondlopen die vol zitten met haat. En die het ook niet kunnen verdragen als je hier vreedzaam over spreekt.’’
Is dat beangstigend?
„Ik wil die angst niet voeden. Al voel ik de agressie wel natuurlijk, want die is er. Ik weet ook dat een hoop vrienden van ons, Joodse vrienden, de straat niet goed op durven. Dat ze de binnenstad van Eindhoven mijden en die van Amsterdam al helemaal. De Joodse scholen in Amsterdam worden dubbel beveiligd. En dan leven we toch in Nederland, met de kennis die we hebben van de Holocaust. En met de uitspraak: dit nooit weer.’’
Waaruit put u hoop?
„Ik weet dat mijn kinderen in Israël heel open zijn. Ik hoorde net weer verhalen over iemand die ze ontmoetten bij een pompstation, een Arabier, en hoe goed die gesprekken dan gaan. Mensen kijken elkaar aan en spreken met elkaar. De chirurg die Ozz heeft geopereerd, is ook een Arabier. Die stond met tranen in zijn ogen toen hij zag dat het Ozz beter ging. Dit soort dingen gebeuren óók in Israël, en dit is waar wij naartoe willen met de samenleving. Maar dan moet wel het politieke klimaat veranderen. Ik ben het absoluut niet eens met de huidige regering. We hebben geprotesteerd; dat kan daar gelukkig. Dan merk je ook hoeveel mensen smachten naar vrede. Ik denk dat er ooit een tijd zal komen waarin grenzen niet meer tellen. Dat je dingen met elkaar deelt. Dat je aan elkaars tafel kunt gaan zitten. Dat is mijn diepste wens.’’
Lenny Kuhr speelt op zondag 5 november in Westeremden (Roodehaan live). Dit optreden is uitverkocht. Andere concerten in de regio: 24-2 Katlijk (Thomaskerk), 25-2 Huizum (Dorpskerk), 26-3 Stadskanaal (Geert Teis), 7-4 Emmen (Synagoge), 3-5 Amen (De Amer).
Groningen als rode draad
Toeval of niet, Groningen lijkt een rode draad in het leven van Lenny Kuhr. David Hartsema uit Zoutkamp schreef onder meer het lied De Troubadour, waarmee de Brabantse in 1969 het Eurovisiesongfestival won. Recent werkte Kuhr samen met Reyer Zwart, ook bekend van zijn samenwerking met de Groningse zangeres Marlene Bakker. En het zusje van Lenny, Ine Kuhr, debuteerde in 1976 met een liedje van de Groninger Peter Schaap. ,,Waarschijnlijk is er een goede klik tussen ons’’, zegt ze. ,,Onze buurman, vroeger, was een Groninger. Die heette Nanko Meulman. Dat vond ik zó’n vent. Zijn taal en humor zijn ons met de paplepel ingegoten.’’
Het naoorlogse Eindhoven, waar ze werd geboren en opgroeide, vond Kuhr ‘echt een lelijke stad’. ,,Er was veel platgebrand en kapotgeschoten. Maar wat wij als Eindhovenaren wel hadden, was de invloed van Philips. Dat bedrijf heeft veel mensen uit andere provincies aangetrokken. Dus werd Eindhoven een soort mengelmoesstad, een stad met mensen die met beide benen op de grond stonden. Die nogal aards waren en niet hoog van de toren bliezen. Misschien is dat inderdaad beïnvloed door mensen die uit Groningen kwamen.’’