In het knappe ‘Julian’ trouwen twee vrouwen in elk land waar dat legaal is, maar ze komen niet ver | ★★★☆☆

In 2022 won regisseur Cato Kusters de competitie voor studentenfilms van Film Fest Gent met haar kortfilm Finns hiel. Drie jaar later opende de Belgische het festival op 26-jarige leeftijd met haar debuutfilm Julian. Het is een adaptatie van het gelijknamige autobiografische boek van kunstenaar en schrijver Fleur Pierets. En je ziet gelijk waarom Kusters als zo’n groot talent geldt: Julian volgt niet slaafs het oorspronkelijke materiaal van een populair boek, maar zit vol eigen ideeën, virtuositeit en schoonheid.

In 2017 besloten Fleur Pierets en haar Nederlandse partner Julian P. Boom te trouwen. Waar? Vrienden opperden de gebruikelijke droomlocaties: Griekenland, Italië? Geen opties. Daar mochten twee mensen van hetzelfde geslacht niet trouwen. Fleur en Julian hadden maar keuze uit 22 landen voor hun huwelijk.

Zo ontstond het project 22. Pierets en Boom zouden de wereld rondgaan en trouwen in élk land waar dat mocht. Positief activisme: vieren wat mag terwijl je aandacht vraagt voor wat niet mag. Ze verkochten al hun spullen en gingen op reis. Maar de tournee stopte al na New York, Amsterdam, Antwerpen en Parijs. Boom werd gediagnosticeerd met een agressieve vorm van kanker en overleed enkele maanden later.

Julian had vrij rechtdoorzee verfilmd kunnen worden. Maar Kusters vertelt het verhaal virtuoos, in herinneringen, verwarringen, camcorderbeelden, inkijkjes, flashbacks en -forwards; tijdslagen die als golven over elkaar heen glijden. Kusters verkiest momenten met grote symboliek boven ‘de emotionele uitbarsting’: de helrode achterlichten van een ambulance, het ochtendlicht van een nieuwe, meedogenloos korte dag, een bed dat maar aan één kant beslapen is. Het verhaal krijg je mee in de kieren tussen de emoties. De filmstijl is daardoor troebel als de rouw die over je heen rolt als een mistbank.

Die collageachtige stijl geeft Kusters verder ook de vrijheid om meer op thematiek te focussen. Maakbaarheid loopt als rode draad door de beelden. De wereld legt beperkingen op, maar Fleur en Julian zijn vastbesloten alle vrijheid die ze hebben te benutten. En te vergroten. Dat zit in project 22, maar ook in het feit dat Julian niet met haar geboortenaam door het leven gaat. Of in de scène dat Julian haar afgeschoren hoofdhaar als baard op het gezicht plakt tijdens een avond uit. De grootste spanning in Julian ontstaat wanneer Fleur en Julian aanlopen tegen iets dat niet maakbaar is. Ziekte, dood. Daar kan Fleur niet tegenop telefoneren.

Maar de stijl van de film heeft ook tekortkomingen. De focus op emotie en thematiek gaat wat ten koste van het verhaal. Na een uur bevat de plot geen verrassingen meer, en beginnen de beelden repetitief te worden. Het uitzonderlijke project 22, en de media-aandacht die wereldwijd ontstond, sneeuwt wat onder.

Aan het einde keert Julian terug bij dat positieve activisme. Bij de aftiteling verschijnt de tekst: ‘Acht jaar na de start van project 22 is het homohuwelijk legaal in 39 landen.’ Je hoort de stem van Fleur Pierets in je achterhoofd: ‘Het kunnen er ook 196 zijn.’ Nog 157 te gaan.

© NRC