'Shine Daan Shine' (2024) door Koos Buster, keramiek en glas (50 bij 60 bij 10 centimeter). Foto: Eric Bos
Museum MORE in Gorssel bestaat 10 jaar als museum van het realisme. Dat begon met Carel Willink en Charley Toorop. Maar realisme in de kunst stelt in deze tijd juist vragen over de realiteit.
Omdat realiteit door de inzet van namaakwerkelijkheden steeds minder betrouwbaar blijkt – nu al moet je op internet heel goed kijken of afbeeldingen echt of nep zijn – opent Museum MORE de discussie over het realisme in de kunst met de tentoonstelling Reality Check.
Museum MORE in Gorssel is van zichzelf een museum voor realistische kunst. Vaste bezoekers weten echter dat het realisme in dat museum niet beperkt blijft tot het zo realistisch mogelijk weergeven van de werkelijkheid.
Zoals ook de tentoonstelling Gen F in het Drents Museum laat zien, is realisme een onderdeel van de figuratie waarin alles kan, elke beeldtaal welkom is en de horizon voortdurend verschuift. Dat geldt voor Reality Check evenzeer. Dat wil de belangrijke discussie levend houden over de vraag: wat ís realisme in de kunst?
Reusachtige aubergine
Als we op de tentoonstelling in Museum MORE rondlopen komen we de ene na de andere definitie tegen. Als je denkt: hé dat reuzenschilderij van een aubergine van Onno Meeuwsen (2002) is nou een typisch voorbeeld van puur realisme, blijkt dat het eerder macht en identiteit symboliseert. Zo’n perfect geschilderde aubergine die van de muur op ons afkomt is dus drager van heel iets anders.
Terwijl we het sterk realistische beeld van een in elkaar gedoken jongeman van Telmo Pieper (1989) bekijken ontdekken we dat deze een griezelig paar extra armen bezit. En de sportieve activiteiten van enkele zwarte mannen op een groot doek van de Nigeriaanse schilder Eniwaye Oluwaseyi zijn wel realistisch in aanzet, maar dan in combinatie met abstracte compositie-elementen.
Of neem A Lie in uit 2024 van Andrei Nitu, een 170 centimeter hoog schilderij van een bijna fotorealistische close up van een vrouwengezicht met een iPhone in haar hand. Je denkt: wat is daar nou aan? Een foto zou hetzelfde laten zien. Maar dan rekenen we buiten de creatieve kracht van de schilderkunst die van deze realistische anekdote een prachtig en in hoge mate geheimzinnig schilderij maakt.
Is zijn naam wel echt?
Zo lopen we tegen een plastic rijtje flacons met handzeep en shampoo aan op een kastje dat bij nader inzien allerminst echt is. Ook de flesjes niet. Zelfs het plastic is niet echt. Bij nader inzien is het een kunstwerk en bestaat het uit keramiek en glas. De maker is Koos Buster. Reality check: is zijn naam wel echt? Is die niet een afgeleide van Ghostbuster?
Kortom: realisme prikkelt, daagt uit en bloeit dankzij de enorme verscheidenheid. De basiscollectie van het museum is het realisme van Charley Toorop, Dick Ket en Carel Willink. De recente ontwikkeling is echter die van internationaal realisme van jonge kunstenaars.
Wandgrote, kleurige elementen verdelen de zaalruimtes en bevatten gebogen spiegels. Kijk, je denkt er wel heel realistisch uit te zien, maar je spiegelbeeld vertelt iets anders.
Reality Check, Museum MORE in Gorssel. Open di t/m zo 10-17 uur. T/m 9 juni
