JCJ Vanderheyden liet zich inspireren door de raadsels van ruimte en begrenzing, leegte en weerspiegeling. Ook 'Poort en bank' is een rustplaats binnen die zoektocht | Visualia 1400

Poort en bank is een van de kunstwerken op begraafplaatsen bij kerken onder beheer van de Stichting Oude Groninger Kerken. Deze maand, de ‘Maand van de kunst op straat’, plaatst Kunstpunt Groningen een selectie van de bijna zeshonderd kunstwerken in de openbare ruimte die de gemeente Groningen rijk is. Daar kon je als burger uit kiezen wat je het mooiste vond. De winnaar ontvangt daarvoor een Kunst-op-Straatprijs.

Poort en bank van JCJ Vanderheyden werd ook genomineerd en belandde op de tweede plaats. Bij het begrip ‘straatprijs’ verwacht je niet zo’n dichterlijke plek. En de maker is allang overleden.

Veel werk van Jacobus Cornelis Johannes van der Heyden werd geboren uit protest tegen de opleiding op kunstacademies, die hij onder de maat vond in een tijd toen abstracte kunst op weinig bijval kon rekenen. JCJ Vanderheyden was niet alleen beeldhouwer, maar ook schilder, graficus, cineast en collagekunstenaar. In zijn kunstwerken spelen gegevens als ‘horizon’ en ‘poort’ een grote rol, waarvoor hij abstracte fenomenen als licht, ruimte, tijd en waarneming bestudeerde.

Hij combineerde beelden uit het verleden met het heden, op zoek als hij was naar betekenisvolle verbanden dwars door ruimte en tijd. Poort en bank is daar een prachtig voorbeeld van, vooral op een kerkhof. Nu eens geen klassieke, rouwende figuur, maar een abstracte poort, die je zelf inhoud en betekenis kunt geven.

JCJ Vanderheyden reisde naar het Verre Oosten, naar China, over de Noordpool en de Himalaya en liet zich inspireren door de raadsels van ruimte en begrenzing, leegte en weerspiegeling. Ook Poort en bank is een rustplaats binnen die zoektocht naar ‘De grote analogie der Dingen’. Waarbij je, als je naar en door de poort loopt, het erachter liggende landschap steeds weidser ziet worden, tot we de definitieve stap maken en één worden met het land voorbij de poort.

Het is een monument van de tijd, maar het markeert ook de overgang van deze naar gene zijde, van bovenwereld naar onderwereld. Dat maakt het tot een bijzondere ervaring. Want wie zegt ons dat we, als we de poort passeren, ooit terug kunnen keren?