Claude Cahun, ‘I am in training, don’t kiss me’ (1927) (detail)
Dit is Claude Cahun. Haar werk is te zien in de Rotterdamse Kunsthal en bestaat uit foto’s van Parijse theatergezelschappen, haar privéleven en vooral geënsceneerde scènes waarin ze genderrollen, seksualiteit en verschillende identiteiten van zichzelf onderzocht en op de planken bracht.
Haar invloed op de surrealistische beweging van de jaren twintig en dertig was groot en inspireerde fotografen als Cindy Sherman en Nan Goldin en podiumkunstenaars als David Bowie. De surrealistische fotograaf Lee Miller, muze van Man Ray, liep in de jaren dertig op een van de vele bijeenkomsten van de experimentele kunstscene tegen de excentrieke Claude Cahun aan. Miller had durven zweren dat ze een man zag met twee spuuglokken op het voorhoofd, een colbertje met een foto van zichzelf op de rugzijde gespeld en een lage, raspende stem. Ze was geen man maar een vrouw, liet ze aan Miller weten, en zette geregeld een masker op om van identiteit te veranderen.
Voor Miller was dat een schokkende ervaring. Fotografe, schrijfster en podiumkunstenaar Claude Cahun, in 1894 geboren als Lucy Renée Mathilde Schwob, kreeg op zeer jonge leeftijd toegang tot de Parijse avant-garde. Claude poseerde als matroos, als dandy, als circusartiest. Ze stelde onder invloed van het surrealisme assemblages samen en maakte daar foto’s van.
In haar publicaties presenteerde ze zichzelf als een persoon zonder geslacht. Het werk en de optredens van Claude Cahun zijn een voorbeeld van iets dat de kunsten in die tijd begon te kenmerken. Geen behaaglijke gevoelens, maar ongemak en onzekerheid die werden opgeroepen als het gaat om seksuele identiteit.
Nog steeds. Op haar foto’s kijkt ze ons recht aan, kritisch en uitdagend. Ze presenteert zich als bokser, als gewichtheffer, als lief meisje, als beschilderd naaktmodel. Een groot talent dat met haar levenspartner Suzanne Malherbe een sleutelrol speelde in de Parijse avant-garde, maar wonderlijk genoeg nauwelijks of niet genoemd wordt in publicaties over het Franse surrealisme.
In haar vroege foto’s zien we Cahun afgebeeld met kaalgeschoren hoofd en als man gekleed. Cahun gebruikt haar eigen evenbeeld om zichzelf telkens opnieuw uit te vinden en aannames rondom haar identiteit te ontmaskeren. Op 15-jarige leeftijd begon ze met haar stiefzuster en levenspartner Marcel Moore, voorheen Suzanne Malherbe, een intensieve samenwerking. Het werd een spannend en kleurrijk leven dat met deze zwart-wit presentatie in alles aansluit op de gendercultuur in deze tijd.
‘Claude Cahun, onder de huid’ Kunsthal, Rotterdam. Open: di-zo 10-17 uur