Guus Slauerhoff weigert weg te kijken en brengt vanuit een toren een eerbetoon aan de bevolking van Oekraïne

De stad is mijn atelier, riep kunstenaar Guus Slauerhoff jaren achtereen. En zo was het ook. Hij werkte en exposeerde overal. Vooral op plekken waar de argeloze kijker geen kunst verwacht. Een paar jaar geleden streek hij neer in Bronnegerveen. Hij moest op zoek naar diepgang.

En nu is Slauerhoff (Sneek, 1945) terug in de Drentse hoofdstad. Op een wederom niet alledaagse plek. Hij gebruikt een slangentoren als expositieplek voor een beschilderd banier met een lengte van 10 meter. De locatie aan de rand van het centrum van Assen werd hem aan de hand gedaan door Campis, het podium voor hedendaagse kunst in de Drentse hoofdstad.

Slangentoren? ,,Als de brandweer het vuur had geblust, werden in deze toren de slangen opgehangen om te drogen”, verduidelijkt curator George Herfkens van Campis. ,,Dit gebouw wordt sinds begin jaren 80 niet meer gebruikt.”

Waar expositieplekken normaliter ogen als ‘totaal witte kamers’ is het in de toren een rommeltje. Er liggen brokken puin en zakken cement, er staat een stapel bevuilde plastic stoelen, er hangen stofnesten tussen de traptreden. Grote kans dat als inspecteurs op bezoek komen, de expositieplek wordt gesloten. Burgemeester Marco Out van Assen zette zondag evenwel de deur open.

,,Dit is ideaal voor Guus”, zegt Herfkens. En dat beaamt de kunstenaar.

,,Dit werk is geïnspireerd door de oorlog in Oekraïne”, vertelt hij. ,,Ik heb de chaos en de ellende daar, alle vuiligheid en rommel, proberen te verwerken. Dat moet dan niet getoond worden in een steriele ruimte, maar op een plek die met rampen en rotzooi te maken heeft. Het decor moet aansluiten bij de inhoud van mijn installatie.”

Dasein und ich heet de installatie, het bestaan en ik. Slauerhoff heeft zich laten leiden door beelden die sinds 24 februari 2022 de wereld overgaan en ook in Bronnegerveen belanden. ,,Natuurlijk wist ik dat er langer sprake was van een conflict, maar na de Russische invasie ben ik het nog meer gaan volgen. Ik lees de kranten, ik kijk naar de televisie, ik volg het internet. Wat mij raakt, neem ik in mij op en probeer ik een plek te geven.”

Slauerhoff is het tegenovergestelde van een nieuwsmijder. ,,Dat is niet omdat ik het fijn vind mij te voeden met slecht nieuws. Dat is omdat ons bestaan niet alleen mooi is, het is ook lelijk. Ik zou willen dat het anders was, maar het is niet anders. Als een kunstenaar zich alleen richt op schoonheid, doet hij de werkelijkheid tekort.”

Dan gaat hij voor de trap op, de toren in. De eerste treden zijn het meest lastig. Daarna volgt een etage met een hekje en aansluitend een nieuwe reeks treden, iets breder. ,,Bezoekers zijn welkom op eigen risico. Twee personen per keer. Voor kinderen is dit niet echt geschikt”, waarschuwt Herfkens halverwege.

Guus Slauerhoff, achterneef van de bekende dichter en scheepsarts Jan Slauerhoff, groeide op in Friesland en vertrok daarna naar Groningen. Hij koos definitief voor de kunsten toen hij zich in Drenthe vestigde. In 1989 was hij stadskunstenaar in Assen, sinds 2012 woont en werkt hij in Bronnegerveen. Daarnaast is hij een van de initiatiefnemers van Campis.

Alvorens hij begon aan het beschilderen van zijn banier, heeft Slauerhoff meermaals de toren beklommen. ,,Het moest wel passen”, zegt hij eenmaal in de top beland, turend in de schacht. Het schilderwerk werd verzet in Bronnegerveen. ,,Van onderaf beginnen, 3 meter schilderen, oprollen, opnieuw 3 meter en weer verder.”

Steeds vormden oorlogsbeelden het vertrekpunt. ,,Ik ben hier sinds het begin van de oorlog mee bezig geweest. Wat ik daarvoor deed, heb ik losgelaten. Ik vond het zo dichtbij komen. Dit is voor mij een eerbetoon aan de bevolking van Oekraïne. Dat de mensen niet vergeten zijn, want soms lijkt het daar er wel op. En ondertussen gaat het daar maar door. Gewenning mag niet.”

Beeldende kunst is bij uitstek een middel om ook pijnlijke kanten onder de aandacht te brengen, zegt Slauerhoff. ,,Ik heb een gevoeligheid voor dramatische situaties. Beeldende kunst stelt in staat aandacht van het publiek te generen voor dit soort thema’s. En het helpt mij om daarmee om te gaan.”

Wegkijken wil Slauerhoff niet. ,,Ik ben geabonneerd op verschillende kranten. Als ik foto’s zie die mij raken, knip ik ze uit en probeer ze in mijn kunst te verwerken. Daar word ik rustiger van. Wat misschien meehelpt, is dat ik inmiddels wat ouder ben en extra bewust ben van de vergankelijkheid. Door daar over te denken en te praten en werk over te maken, door er mee bezig te zijn, leer ik ermee om te gaan.”