Tjerk Vermaning in 1981 op zijn boot. Foto Archief DvhN
Tjerk Vermaning was actief betrokken bij het vervalsen van neanderthalerwerktuigen en gesjoemel met vindplaatsen. Dat zegt een groep onderzoekers die de afgelopen 25 jaar Vermanings ‘vondsten’ uit de steentijd heeft bestudeerd.
In het boek Valsheid in gesteente, dat vrijdagmiddag in het Drents Museum wordt gepresenteerd, tonen zij met meer argumenten dan ooit tevoren aan dat de vuistbijlen en andere artefacten, waarmee de charismatische amateurarcheoloog in de jaren 60 en 70 beroemd werd en veel geld verdiende, vervalsingen zijn. Ook wordt voor het eerst duidelijk wat nu precies Vermanings aandeel in de oplichting was.
Over de rol van Vermaning (1929-1987) bestond nog veel onzekerheid en door de jaren heen is er veel gespeculeerd. De conclusie van de onderzoekers: Vermaning maakte zelf werktuigen na en verzon de vindplaatsen waar hij die stenen zou hebben opgeraapt. Hij strooide stenen uit op Drentse en Friese akkers en stopte ze soms in de grond om wetenschappers die ter plekke onderzoek deden te misleiden.
Het meesterbrein Ad Wouters
In het boek onthullen de onderzoekers ook de naam van het meesterbrein achter deze archeologische oplichting: de oud-priester en zeer invloedrijke Brabantse amateurarcheoloog Ad Wouters (1917-2001). Wouters, die tijdens in de rechtszaak tegen Vermaning in 1978 optrad als getuige à décharge, nam Vermaning bij de hand. Onder zijn leiding werden de vervalsingen in de loop der jaren steeds geraffineerder.
Amateurarcheoloog en oud-priester Ad Wouters. Foto Archief DvhN
De onderzoeksgroep, die geleid wordt door archeoloog Frans de Vries uit Oosterwolde, heeft steekproefsgewijs ook vondsten en vindplaatsen van Wouters zelf onderzocht. Daaruit blijkt dat Wouters op nog veel grotere schaal dan Vermaning actief was als vervalser van stenen en vindplaatsen. Wouters vervuilde daarnaast ook regelmatig bestaande collecties door ‘eigen vondsten’ (die niet zelden eerder elders waren gevonden) cadeau te doen.
Grote schoonmaak nodig
De onderzoekers spreken van ‘Neerlands grootste archeologische fraude ooit’, omdat Wouters bij zeer veel steentijdvondsten in Nederland betrokken was. Tegen Wouters bestonden al langer verdenkingen, maar dat hij op zo’n grote schaal frauduleus handelde, kwam ook voor de onderzoekers als een schok. Zij pleiten voor een grote schoonmaak in de Nederlandse steentijdarcheologie, waarbij alle vondsten waar Wouters op enige wijze bij betrokken was opnieuw tegen het licht worden gehouden.
Later vandaag een interview met Frans de Vries, Marcel Niekus en Lammert Postma, drie van de negen auteurs van Valsheid in gesteente.
