Op weg naar de toekomst bewijst Jonge Harten zich met theater dat de hersenen laat werken en de tongen losmaakt

Alles begint bij het gesprek, bij communicatie, bij empathie. ,,Durf jezelf tegen te spreken”, zei Karlijn Benthem, de eerstejaars directeur van het festival bij de opening vrijdag in het Grand Theatre. Elke productie op dit Groningse festival nodigt ertoe uit. Ook al is het theaterfeestje van negen dagen door corona noodgedwongen versoberd.

Blijft over: genoeg. Na de alsnog flitsende opening ging een groep naar de Stadsschouwburg, waar Maas Theater en Dans de performance Revolt presenteerde. In hoeverre conformeer je je aan wat de groep eist? Vanaf het toneel werd het publiek om de haverklap gesommeerd op te staan. Een test: wie was er volgzaam? (veel).

Het begin was sterk, met gehoorzamende robots. Aanpassen, kopiëren. Tussendoor waren er gefilmde interviews met jongeren, over hun zoektocht naar groepsveiligheid of juist buitengesloten worden. Heftig, soms. En zeker een belangrijk thema om over door te praten. Hoe belangrijk ook, als voorstelling zakte het gestaag. Het was wel klaar.

Rizoom in Ter Apel zoekt eerst connectie tussen de mens en alles eromheen, om na afloop samen een gesprek over de ervaringen van een individuele dwaaltocht te voeren (zie elders op deze deze site). Lotte van den Berg is al met al twee jaar bezig in Ter Apel, in die compleet vervallen zetmeelfabriek.

Ze zoekt voor nieuwe Rizoom-afleveringen naar andere residuen van wat zij het kapitalisme noemt. ,,In Nederland zijn zulke locaties lastig te vinden”, zegt ze. ,,Maar ik denk aan oude weilanden in Friesland, waar vroeger koeien op rondliepen.”

Marleen Hendrickx afgelopen speelde in het Vrijdag Theater de (solo) topvoorstelling XYI over interseksualiteit. Hendrickx is geboren met twee verborgen testikels die op haar vijfde - ‘een liesbreuk’ - werden verwijderd. Ze vertelt, danst en acteert over de manier waarop ze zich diende te gedragen omdat dit ‘het beste’ voor haar was. Dus: zeg er niks over. Ze verschool zich mentaal en lichamelijk. Tot haar zeventiende,

Want gaandeweg is zoiets niet vol te houden natuurlijk, omdat haar vrouwenlichaam niet volgroeid raakte en er toch vriendjes komen. Wat dan? Zowel luchtig als indrukwekkend vertelt en danst ze hoe ze haar vagina probeerde op te rekken. Hilarisch is ze als biologiedocent die onwetend over het onderwerp heen walst. Een sterke productie, die uitnodigt tot educatie. ,,Ook aan artsen”, zei iemand in de zaal achteraf.

Monologues voor Nothing van Celine Daemen is een kleine, intieme vr-voorstelling bovenin De Drie Gezusters (maar verzamelen in het Grand). In een kwartier loop je met een prettig zittende bril via een deel van Groningen zomaar het universum binnen. Daar kun je wolkjes beetpakken waarin eerdere bezoekers een persoonlijke boodschap hebben ingesproken. Zelf kun je met de handen ook een digitaal wolkje creëren en iets vertellen voor iedereen die na jou komt. Een hemelse ervaring zeg maar, met een techniek die nog ongekende mogelijkheden gaat opleveren.

Een pleidooi voor zelfmoord van de Belgische Jozefien Mombaerts namens Kopergietery is 0800-113-waardig. Het is lastig te duiden wat fictie is en wat echt, maar vast staat dat Mombaerts sinds haar zevende met de gedachten rondloopt dat ze niet op deze wereld hoort te zijn. Ze hangt haar innerlijke strijd op aan een verhaal over haar (?) moeder, die zowel pillen slikte als haar polsen doorsneed (‘want ze was een controlfreak’).

Het is soms van lood, dan weer grappig, en muzikaal, haar verhaal over stichting die haar veilig naar een einde wil leiden, maar elke bezoeker zal zichzelf achteraf een andere vaag stellen. ,,Ik snap dat mensen die iemand verloren hebben boos worden”, zegt ze. Maar ook: ,,Ik zou willen dat u zei dat het goed is dat ik er ben. Maar ook dat het goed is als ik er niet ben.” Ze vraagt om aandacht voor het enorme aantal zelfdodingen, maar tegelijk om begrip voor als je niet meer wil. Vertwijfeling. Dus moet 0800-113 er echt bij worden vermeld.

Jonge Harten duurt nog tot zaterdag 28/11. Voor informatie zie www.jongeharten.nl.