Nicolien van Vroonhoven (NSC) komt aan bij het Catshuis na het opstappen van 'haar' staatssecretaris Nora Achahbar (Toeslagen, NSC). Foto: ANP/Remko de Waal
De kabinetscrisis op het Catshuis laat zien dat de NSC het buitenbeentje blijft in de broze politieke samenwerking. De principes van de Omtzigt-club zitten de partij al vanaf de eerste dag dwars.
Nog voor het huwelijk gesloten was, was al duidelijk dat het nooit liefdevol zou zijn. NSC-voorman Pieter Omtzigt, herhaalde hij in de verkiezingscampagne, wilde niet met de PVV regeren. Hij wilde alleen regeren met partijen die ‘de rechtsstaat heel houden’.
Een dag na de verkiezingen, net geen jaar geleden, bleek dat Omtzigts NSC nodig was om het rechtse blok van PVV, VVD en BBB aan een meerderheid te helpen. Omtzigt wilde niet, maar zijn achterban, bleek uit kiezersonderzoek, had er helemaal geen moeite mee. Het gros van de 1,3 miljoen stemmers wilde best met de PVV in zee, omdat dan ook hún noden werden gehoord.
Het stelde Omtzigt voor een dilemma. Hij vreesde Geert Wilders en de PVV, wilde zijn principes van goed bestuur en het herstellen van vertrouwen in de politiek niet laten varen, maar ook zijn kiezers niet teleurstellen. Op de verkiezingsavond verklapte hij al ‘verantwoordelijkheid’ te willen nemen – hij kon daarna niet meer terug, hoe vaak hij het ook probeerde.
Ongeluk in vertraging
Het werd een ongeluk in vertraging. Twaalf maanden later, met Omtzigt ziek thuis, is voor NSC’er Nora Achahbar zoveel aan de rechtstatelijke ondergrens gemorreld, dat ze het kabinet voor gezien houdt. Maandag hoorde ze hoe collega’s in de ministerraad over moslims werd gesproken, naar aanleiding van het geweld tegen Maccabi-supporters in Amsterdam.
Achahbar, van Marokkaanse komaf, gaf vrijdag ten overstaan van de kabinetsploeg aan op te stappen. Ze wilde niet langer deel uitmaken van een kabinet dat meer polariseert dan de verbinding zoekt.
Ze zette daarmee de hele NSC, en in het kielzog het kabinet, op de helling. Andere NSC’ers in het kabinet moeten nu kiezen: solidair met Achahbar, of de het kabinet in de lucht houden – en daarmee ook hun partij. NSC, bleek uit de recente Peilingwijzer, staat op 0 tot 4 zetels.
Haar partij, stelde interim-partijleider Nicolien van Vroonhoven vrijdagavond bij aankomst bij het Catshuis, ,,heeft wel even wat te slikken’’. Ze kwam er met de andere fractieleiders bijeen om met premier Dick Schoof over de toekomst van het kabinet te praten.
Eigen principes
Maar dat even, dat was meer dan het vertrek van de staatssecretaris van Toeslagen. Haar vertrek ,,raakt ons in het hart’’, sprak Van Vroonhoven. En dat hart is het bestaansrecht van de partij – geen partij in Den Haag wijst vaker op haar eigen principes dan Nieuw Sociaal Contract.
Het bracht de partij pieken en dalen. Het verloor Omtzigt vanwege ziekte, het beteugelde ook al een eerste kabinetscrisis. Geert Wilders’ PVV wilde koste wat het kost een noodwet om asielmaatregelen af te dwingen, buiten het parlement om. ,,Afspraak is afspraak’’ vond Wilders – het was zo afgesproken in het hoofdlijnenakkoord.
NSC wilde een ,,dragende motivering’’ en hintte al op een negatief advies van de Raad van State. De partij van Omtzigt trok vorige maand aan het langste eind, Wilders bleef verbitterd achter.
Overwinning
Dat de asielcrisis van tafel ging, vierde de NSC als overwinning. De fractie, vonden de Kamerleden zelf, staat pal vóór de rechtsstaat. Voor die vraag staat NSC nu weer.
En ook al blijft, zover we weten bij het ter perse gaan van deze krant, NSC toekomst zien in de politieke samenwerking met de PVV, VVD en BBB en ook al verliest het NSC-smaldeel in het kabinet nu alleen Achahbar, NSC zal altijd op haar principes worden getest.
