NSC wil dat Wiersma met MOB praat over stikstof. Caroline van der Plas: ‘Ik ga nog liever dood, dan dat ik met de MOB praat’

Het knettert al meteen tijdens het eerste landbouwdebat na de val van het kabinet. NSC-Kamerlid Harm Holman wil graag dat demissionair landbouwminister Femke Wiersma (BBB) in gesprek gaat met de stichting Mobilisation for the Environment (MOB) om het stikstofprobleem aan te pakken.

BBB-voorvrouw Caroline Van der Plas reageert als door een wesp gestoken. „Ik schrik me kapot. Dit is een organisatie die boeren helemaal kapot wil maken.” Ze wil zelf niet met de stichting in gesprek die zich hard maakt voor behoud van de biodiversiteit en de rechtszaak aanspande tegen de staat vanwege het Programma Aanpak Stikstof (PAS). „Ik ga nog liever dood, dan dat ik met de MOB praat.”

De uitspraak van de Raad van State in 2019 dat de PAS juridisch niet houdbaar is, markeerde het begin van de stikstofcrisis. Er werd een streep gezet door de manier waarop vergunningen werden verleend voor projecten die konden zorgen voor teveel stikstofneerslag in kwetsbare natuurgebieden.

Pijnlijk gevolg hiervan was dat zo’n tweeduizend boeren die aanvankelijk konden volstaan met een PAS-melding ineens wel een vergunning nodig hadden en zo in een illegale situatie belandden. De overheid beloofde hen te helpen en uiterlijk afgelopen februari te legaliseren, wat bij lange na niet gelukt is.

De MOB riep de overheid dinsdag op om met een plan te komen voor het terugdringen van de stikstofuitstoot richting 2030 en 2035, nadat het vorige plan (NPLG) in september ter zijde werd geschoven. In ruil daarvoor is de stichting bereid om nieuwe handhavingsverzoeken tegen PAS-melders –tien per week– op te schorten. Chantage, vinden BBB en SGP. Holman pleit voor een gesprek om een oplossing te vinden met breed maatschappelijk draagvlak.

„Dit is een problematiek die alleen gaat werken met breed maatschappelijke steun, ik geloof niet in machtspolitiek met maximale weerstand. Het trieste feit is dat MOB vaak gelijk krijgt in de rechtszaal. Als je de rechtszaken bekijkt dan zie altijd dezelfde uitkomst: de overheid levert niet.”

De discussie over de MOB wordt Ines Kostic van Partij voor de Dieren al gauw zwaar te moede. „Dit is gewoon een club vrijwilligers die ervoor wil zorgen dat de overheid zich aan haar eigen wetten houdt.” Ze hintte op een motie van wantrouwen en riep haar collega’s op om Wiersma naar huis te sturen. Holman wilde haar nog een laatste kans geven.

Ook Wiersma noemt de werkwijze van de MOB chantage. „Ik heb morele weerstand omdat ik weet wat het betekent voor die gezinnen die geconfronteerd worden met handhavingsverzoeken en kan dit niet los zien van de werkwijze van de MOB.” Als ze het over PAS-melders heeft wordt het haar even teveel en moet er kort geschorst worden.

Toch is er „met frisse tegenstand” wel een gesprek gevoerd, maar ze noemt de eisen van de MOB onredelijk. Holman overweegt donderdag tijdens een tweeminutendebat een motie in te dienen om haar alsnog een inhoudelijk gesprek te laten voeren met de MOB.

Ook zijn plannen voor een grondgebonden veehouderij zorgen voor ergernis bij Van der Plas. Via een initiatiefwet die op 1 juli wordt gepresenteerd wil hij hieraan werken om het mestoverschot aan te pakken. Grondgebonden veehouderijen zijn boeren die voeding zoveel mogelijk van hun eigen land halen en hun mest zoveel mogelijk op hun eigen land plaatsen waardoor een gesloten kringloop ontstaat.

Volgens Van der Plas leidt dit tot krimp van de veestapel en breekt Holman hiermee het hoofdlijnenakkoord open waarin is afgesproken dat er geen gedwongen krimp komt. Hij ziet betoogt juist dat het perspectief biedt voor boeren die door willen.

Wiersma wil met een rekenkundige aanpassing een deel van het stikstofprobleem aanpakken. Met een hogere rekenkundige ondergrens zouden bijvoorbeeld PAS-melders legaal worden en kunnen er meer vergunningen worden afgegeven. Maar de Raad van State is kritisch en wijst in een advies op de ‘kwetsbare juridische houdbaarheid’ en ook Wiersma’s ambtenaren adviseerden om dit niet te doen, blijkt uit stukken die tijdens het debat vrijkwamen.

Maar ze wil er wel mee doorgaan, totdat de rechter er eventueel een stokje voor steekt. NSC is hier ook kritisch op, net als linkse oppositiepartijen en vreest dat er zo een nieuwe groep illegale boeren ontstaat zoals de PAS-melders.

Als het gaat om het mestoverschot blijft Wiersma hopen op een derogatie vanuit Brussel. Dat is een uitzondering om meer dan 170 kilogram stikstof uit dierlijke mest per hectare per jaar uit te rijden. Nederlandse boeren raken dit per 1 januari kwijt, maar het is volgens Wiersma „nog geen gelopen race” dat er toch weer een mestprivilege komt. De scepsis hierover is echter groot. „Hoe dan?”, vraagt Pieter Grinwis van de ChristenUnie zich af. „Ik krijg de indruk van: na mij de mestvloed.”