Vladimir verzucht: 'Mensen in Rusland kunnen gewoonweg niet analyseren' | column Joost Bosman

Maar in Rusland kijken de burgers weg. Ze lijken het regime zelfs steeds meer te steunen. Al zijn er ook nog altijd tegenstanders.

Leonid is vermogend. De 50’er heeft honderdduizenden euro’s verdiend in het verleden met de import van luxe goederen. En hoewel ook zijn bedrijf na de inval in Oekraïne, nu bijna 2,5 jaar geleden, de zakelijke gevolgen voelt van de ingevoerde Westerse sancties, hoef je met Leonid geen medelijden te hebben. ,,Alles onder de 3.000 euro kan ik nog invoeren’’, zegt hij laconiek. En dus zorgen nu de wat goedkopere merken ervoor, dat de roebels nog altijd binnenlopen.

We zitten in zijn ‘datsja’, een kapitale villa net buiten Moskou. In de Russische hoofdstad heeft de zakenman ook nog een riant appartement, waar hij en zijn gezin doordeweeks wonen. De datsja is, naar goed Russisch gebruik, alleen voor in het weekeinde.

Al ruim dertig jaar zijn Leonid en ik vrienden. Onder het eten (en de Champions League-finale) ontvouwt zich een discussie, die ik al tientallen keren in Rusland heb gevoerd. Leonid is tegen het regime, weet dat het systeem door en door corrupt is en vindt dat de staatsmedia propaganda verkoopt. ,,Ik ben voor vrede’’, zegt hij, maar dan komt het: ,,Alleen vind ik dat Oekraïne nog veel harder moet worden aangepakt. Anders hebben we hier straks NAVO-raketten aan de grens staan.’’ Er vindt bij mij een kleine kortsluiting in de kleine hersenen plaats, over zoveel tegenstrijdigheid.

Mijn tegenwerping dat de NAVO geen landen (zeker die een territoriaal conflict hebben) uitnodigt, laat staan ‘annexeert’ en dat Oekraïne een onafhankelijk land is dat Rusland met rust moet laten, wuift hij weg. ,,Ik heb Oekraïense zakenpartners, die hun land haten’’, verklaart Leonid. ,,Ze wachten op de Russen, zeggen ze.’’

Ik breng er tegenin, dat dat slechts anekdotisch ‘bewijsmateriaal’ is voor zijn stelling en dat ik zelf tientallen keren in Oekraïne ben geweest. ,,Ik heb honderden mensen gesproken van oost tot west en van noord tot zuid. Veruit de meerderheid moet niets van Rusland hebben’’, roep ik. ,,Zeker na de Russische inval.’’

Als ik hem verder mijn mening ontvouw over de situatie in Oekraïne, zegt hij dat ik als journalist ben ‘geïndoctrineerd door Westerse propaganda’. Precies hetzelfde wil ik hem voorhouden, maar ik pas ervoor een jij-bak te verkopen. Al is het dan waar.

Dus vervolg ik te zeggen, dat de ‘speciale militaire operatie’ op alle fronten indruist tegen het internationale recht en tegen het handvest van de Verenigde Naties. ,,De VN is machteloos, het internationale recht bestaat niet langer’’, zegt Leonid. ,,Iedereen gaat voor zijn eigen belangen.’’

Mijn Russische vriend heeft een scherp gevoel voor humor en is intelligent, eigenschappen waarom ik hem altijd heb gewaardeerd. Hij is ook cynisch, maar wel realistisch. En beide karaktertrekken komen nu op volle sterkte naar boven.

Een politicoloog van liberale snit meldde me deze week dat zelfs zijn eigen, weldenkende omgeving van tegenstanders van Poetin en oorlog zich steeds meer begint af te keren van het Westen. ,,Als je heldhaftig verzet pleegt, maar niemand zit daar in Rusland op te wachten, wat heeft het dan voor zin?’’, vraagt hij zich af. ,,Dissidenten raken teleurgesteld in het Westen dat hen niet helpt en zien zich genoodzaakt zich te verzoenen met Poetin.’’

Toch blijft er een deel van de Russische bevolking koppig afschuw koesteren van alles wat er momenteel in Rusland en Oekraïne gebeurt, al weten we niet hoe groot die groep werkelijk is. Ze houden zich uit lijfsbehoud stil en (mede) daarom zeggen opiniepeilingen weinig.

Maar oud-journalist Vladimir durft zich ‘aan de keukentafel’ wel uit te spreken. ,,Ik hoorde twee mannen op de markt kritiek uiten op de oorlog in Oekraïne’’, begint hij. ,,Al snel begreep ik de bron van hun ongenoegen: als de Russische soldaten maar genoeg kleren zouden hebben, zou het leger Oekraïne wel verslaan, zeiden ze tegen elkaar.’’ Vladimir verzucht: ,,Mensen in Rusland kunnen gewoonweg niet analyseren.’’

Over een aantal weken verlaat ik na bijna 11 jaar Rusland voorgoed. Eén ding zal ik niet missen: de oeverloze en dodelijk vermoeiende discussies over oorlog en vrede, goed en kwaad, recht en krom. Je komt er nooit uit en overtuigt elkaar niet. Met Lev besluit ik het hoogoplopende debat dus maar met een (zoveelste) glaasje vodka en de woorden: ,,Kom, we houden erover op. Voetballen kijken.’’