In de voorbije maanden is er een stoet aan politici aan ons voorbijgetrokken, denk aan Wilders, Yesilgöz en Faber om er drie te noemen, die eerdere heftige uitspraken publiekelijk hebben teruggetrokken, afgezwakt of, zoals ze dat zelf noemen: ‘ingevroren’.
Deze uitspraken zijn even niet direct voor massaconsumptie geschikt, maar worden eventueel op een later tijdstip alsnog uitgeserveerd.
Waarom hebben ze voor die aanpak gekozen? Dat hebben ze er vanzelfsprekend niet bij verteld. Maar waarschijnlijk is dat ze vrezen, of al ervaren hebben, dat hun streven naar meer politieke macht of carrière getorpedeerd kan worden door al te boude uitspraken in het verleden.
Ze willen niet worden vastgepind op de uit de mond van Pilatus 2000 jaar geleden opgetekende onvermurwbaarheid: ‘Quod dixi, dixi’ (wat ik heb gezegd, heb ik gezegd).
Dat wil overigens niet zeggen dat ze hun eerdere uitspraken terugtrekken, maar ze willen wel de suggestie wekken bereid te zijn die te her-denken.
En laat recent onderzoek nu aantonen, zie de imposante studie van psycholoog Adam Grant getiteld Think Again, dat niet zozeer het veranderen van je uitspraken als wel het openlijk heroverwegen ervan, je acceptatie door het grote publiek bevordert. Ook al verander je vervolgens niets.
Wat is wijsheid precies?
Maar recent onderzoek laat nog iets anders verrassends zien. Namelijk: het tonen van de bereidheid tot verandering van uitspraken neemt toe met de leeftijd. Blijkbaar worden we in samenhang ouder en wijzer.
Wat is wijsheid dan precies? Het blijkt een combinatie van een aantal kwaliteiten.
1. Het vermogen om van perspectief te kunnen wisselen en een situatie of conflict vanuit verschillende gezichtspunten te kunnen en willen bekijken.
2. Het inzicht dat mensen kunnen veranderen en dat ook vaak doen als er maar naar hen geluisterd wordt of als hen alternatieven worden geboden. Het is daarom onwijs om mensen voortdurend vast te pinnen op of te identificeren met een eenmaal ingenomen standpunt of uitspraak.
3. Gerichtheid op het zoeken naar oplossingen, en wel ...
4. ... op een zodanige manier dat niemand van de betrokken partijen gezichtsverlies lijdt en dat zoveel mogelijk aan de uiteenlopende belangen tegemoet wordt gekomen.
Ouderen gaan wijzer met conflicten om
Een onderzoeksgroep van een aantal universiteiten toonde aan dat van drie leeftijdsgroepen (25-40 jaar, 41-59 jaar en 60+), de oudste groep bij het beoordelen van en reageren op conflicten aanzienlijk gunstiger op deze dimensies scoort dan de twee jongere.
Met andere woorden: ouderen gaan inderdaad wijzer en effectiever om met conflicten die aan hen worden voorgelegd.
Het onderzoek leverde nog andere opvallende resultaten op. Zo blijkt er geen verschil tussen mannen en vrouwen in wijsheid. En een universitaire opleiding levert op latere leeftijd niet meer wijsheid op dan een niet-universitaire ‘hogere’ opleiding.
Onderzoek wijst ook uit dat mensen die niet willen her-denken vaak dingen zeggen als: ‘Dat zal hier niet werken’; ‘dat is niet wat mijn ervaring uitwijst; ‘dit is te ingewikkeld, laten we het niet overdrijven’; en ‘dat is de manier waarop we het altijd gedaan hebben’.
Maar let vooral hierop: je kunt niet ontzeggen wat je gezegd hebt, hoogstens her-denken wat je gedacht hebt.
