Tijd voor daadkracht en echte bescherming van alle dieren in gebieden waar ook wolven leven | opinie

Probleemwolf Bram die op de Utrechtse Heuvelrug richting honden en kinderen ongewenst gedrag vertoont mag worden afgeschoten. De rechter in Den Haag heeft recent uitgesproken dat de Veluwe als een Natura 2000-gebied voor wolven moet worden aangewezen.

Dat geeft mogelijkheden om nestgebieden af te sluiten. Hetzelfde zou kunnen gelden voor de Utrechtse Heuvelrug en het Drents-Friese Wold. Twee uitspraken met vergaande gevolgen en een Ministerie van LVVN dat nadenkt over hoger beroep.

Een derde punt is dat Wet Dieren stelt dat dieren moeten worden beschermd tegen roofdieren. Provincies subsidiëren beschermingsmaatregels en vergoeden ontstane schade, ook als er geen enkele beveiliging is getroffen. Gunstig voor de sector. Het niet beveiligen zorgt voor makkelijke prooien voor de wolf.

Het wolvenbeleid wordt bepaald door het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) en de provincies, waar de BBB stevig aan de touwtjes trekt. Ironisch genoeg zorgt juist dit beleid voor makkelijke prooidieren voor de wolf.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), aangestuurd door LVVN, gaf tot eind 2024 geen prioriteit – en dus geen capaciteit – aan deze zorgplicht. Dat is nu veranderd: de NVWA reageert nu op handhavingsverzoeken. Niets doen blijkt juridisch onhoudbaar. De rechter kan immers een afgewezen handhavingsverzoek alsnog toewijzen. Door zelf te acteren houdt de NVWA de regie.

Volgens Jaap Cats, hoofd Dier Inspectie bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, zijn er momenteel nog geen 10 zaken in behandeling. Het gaat dan om ‘excessieve gevallen’. Twee wolvenaanvallen op één erf is niet per definitie excessief.

De NVWA kijkt 2 jaren terug, weegt mee of er beveiligingsmaatregelen zijn getroffen en waar de locatie ligt ten opzichte van het wolvenleefgebied. De eerste zaak is afgedaan met een waarschuwing nadat er maatregelen waren getroffen. De staatssecretaris noemde dat een passende aanpasing.

De NVWA richt zich op Friesland en Drenthe. De werkwijze: melding, beoordeling, aanzegging met voorwaarden, dan een waarschuwing. Wat er gebeurt als er niet wordt voldaan aan de voorwaarden is onderwerp van intern beraad.

Men kiest bewust voor het bestuursrecht, zo houdt ze de regie. Bij ernstige of herhaalde nalatigheid (het structureel niet beveiligen van vee met dode dieren als gevolg) is ook strafrechtelijk optreden op zijn plaats. Overleg met politie en OM is noodzakelijk, het is aangekondigd, maar heeft nog niet plaatsgevonden.

De huidige aanpak – waarbij vee onbeschermd blijft en gemakkelijke prooidieren beschikbaar zijn, schade wordt vergoed en handhaving pas in uitzonderlijke gevallen plaatsvindt – leidt ertoe dat dierhouders hun zorgplicht massaal naast zich neerleggen. De wolf kan nu kiezen tussen eenvoudig te scoren boerderijdieren en wild waarvoor hij moeite moet doen.

In afwachting van de hoger beroepsprocedure over de aanwijzing van de Veluwe als Natura 2000-gebied voor de wolf zou het goed zijn om recente NVWA-aanpak in het Drents-Friese Wold uit breiden naar de Veluwe. Als tweede is afstemming nodig tussen NVWA, politie en OM over de zware gevallen en degenen die weigeren de NVWA voorwaarden te volgen bij een aanschrijving. Als derde zou het automatisme tussen vergoeden van alle schade bij het niet treffen van maatregelen moeten worden herzien.

Voor de langere termijn is het zaak voor de terreineigenaren om natuurgebieden waar de wolf leeft voor een deel af te sluiten en een ander deel alleen af te sluiten in periodes van het jaar dat de ‘mensendruk’ het grootst is. Als derde zou het helpen om de toegankelijkheid voor honden in natuurgebieden strakker te regelen.

Als we niets doen blijven er problemen tussen mens en wolf, blijft het niet opvolgen van regels lonend en zijn dieren de dupe. Tijd voor daadkracht, visie op de natuur en echte bescherming van alle dieren die leven in gebieden waar ook wolven leven.