Het politieke debat ontspoort te vaak. Wie luisteren er nog? Dat moet anders | opinie

Wij kunnen als politiek betrokken burgers niet meer tegen die ontluisterende plenaire Kamerdebatten en het mediacircus er omheen, waarin de partijleiders elkaar voortdurend in harde bewoordingen naar beneden proberen te halen. Wij kunnen niet meer tegen de optredens van politici in de vele talkshows waarin de inhoud van beleid, feiten en argumenten nauwelijks nog een rol spelen en waarin politici als amusementspiassen vooral over ‘de poppetjes’ mogen komen praten.

Wij kunnen er ook niet meer tegen dat zelfs de gematigde partijen van links tot rechts zich bedienen van doorzichtige debattrucjes die je al van verre ziet aankomen, bedoeld om makkelijk te scoren in de hoop dat er een quote-je wordt opgepikt in de media. 

En ook niet meer te pruimen is dat verschillen van inzicht over oplossingen voor urgente problemen onder het adagium ‘het kan en moet allemaal totaal anders’ worden opgeblazen tot onoverbrugbare meningsverschillen, terwijl veel van die voorstellen nooit zullen worden gerealiseerd omdat ze financieel en/of juridisch onhaalbaar zijn of praktisch onuitvoerbaar. Want de marges om een totaal ander beleid te gaan voeren zijn in de echte wereld vaak heel beperkt.

We zijn klaar met dit ‘autistische’ circus, dat geen vertrouwen en respect bij burgers meer afdwingt, omdat politici hun opponenten agressief de maat nemen of stemmen paaien met irreële beloftes en volharden in het beloven van beleid dat de tekentafels nooit zal verlaten.

Derhalve doen wij een klemmend beroep op de Haagse politici: alvorens weer op elkaar los te gaan tijdens de campagne, reflecteer eens uitgebreid op de electorale effectiviteit van uw Kamerdebatten en publieke optredens en op de gevolgen die uw manier van politiek bedrijven kan hebben voor de regeerbaarheid van het land en houdbaarheid van onze democratie.

Bedenk dat u door het negatief bejegenen van opponenten de politiek als ambacht naar beneden trekt, zeker als de debatten ook nog eens worden gevoerd in vaak onnavolgbaar jargon. Hierdoor ontstaat het beeld van politici die vooral met zichzelf en elkaar bezig zijn. Het vervreemdt de burgers van het politieke proces en omdat ‘Den Haag’ ook niet levert op dossiers die al jarenlang vragen om het doorhakken van knopen, keren steeds meer burgers zich van de politiek af. 

Bedenk dat het opvoeren van al die rituele dansen in de Tweede Kamer en daarbuiten zonder inhoudelijke substantie heel weinig positieve electorale effecten oplevert. Kamerdebatten of optredens van politici in praatprogramma’s hebben, zo blijkt uit onderzoek, sowieso nauwelijks een positief effect op het stemgedrag. Het zijn hooguit preken voor eigen parochie waarbij partijen zelfs het risico lopen dat een deel van de eigen parochianen het ook niet meer trekt en afhaakt.

Bedenk dat hoe harder u elkaar in de verkiezingscampagne persoonlijk aanvalt, hoe moeilijker het wordt om na de verkiezingen de verstoorde verhoudingen weer te repareren. Hoe botter u de belangrijkste verkiezingsissues van uw politieke tegenstanders neersabelt, hoe ongeloofwaardiger het wordt om in de formatiebesprekingen de noodzakelijke compromissen te sluiten.

Want hoe geef je geloofwaardig toe op de voorstellen van opponenten die in de campagne nog als belachelijk, gevaarlijk, onuitvoerbaar of onaanvaardbaar zijn geframed?

Probeer het daarom eens een andere manier. Praat de burgers niet naar de mond, maar neem ze wel serieus. Spreek je expliciet uit tegen partijen die de democratische rechtstaat bedreigen en ga daarin niet met drogredeneringen op de opportunistische tour. Kies voor weloverwogen stellingnames in plaats van een polariserend identiteitsdebat met de diepgang van een tweet.

Ga de kiezers niet avond aan avond ergeren met voorspelbare riedels in praatprogramma’s die leven van amusement, ophef en ruzie. Ga de verschillen met de andere partijen niet kunstmatig opblazen, maar geef aan waar raakvlakken liggen. Kies in het debat voor redelijkheid en normale omgangsvormen. Neem ruim de tijd voor inhoudelijke debatten met opponenten over de oplossingen die u heeft voor urgente problemen.

Beloof niet meer dan u waar kunt maken. Probeer niet elk vraagstuk geforceerd in een links-rechts-schema te proppen, maar kies vooral pragmatisch voor ‘beleid dat werkt’. Ga de wijken in, organiseer bijeenkomsten voor burgers van diverse pluimage, vraag om hun verhaal, reageer daarop en kom met aansprekende visies op waar u met het land naar toe wil.

Maar ook: verken en zoek de komende maanden ‘verbinding en samenwerking’ met uw politieke concurrenten. Zij zullen niet weten wat hen overkomt. En wij als stemvolk ook niet.