Asielzoekers melden zich in Nederland eerst naar Ter Apel. Omdat er te weinig opvangplekken in het land zijn, is het in de opvang van het COA in Ter Apel regelmatig te druk. Foto: Corné Sparidaens
Geert Wilders stapt uit de coalitie vanwege het thema asiel. Hoe reageren noordelijke bestuurders en bewoners die nauw zijn betrokken bij de asielproblematiek? En wat zijn de mogelijke gevolgen voor de opvang?
„Er gebeurde al niks, en nu gebeurt er weer een hele poos niks.” Wim Katoen, voorzitter van Dorpsbelangen Nieuw-Weerdinge reageert cynisch op de kabinetscrisis.
Zijn dorp wacht al tijden op een effectieve aanpak van overlastgevende asielzoekers uit de opvang in Ter Apel. Alle harde taal van de PVV ten spijt, heeft hij het afgelopen jaar geen resultaat gezien.
„Minister Faber is in Nieuw-Weerdinge geweest, en daarna hoor je heel lang niks, niks, en nog eens niks. En nu is er dan net een nog veel te mager plan voor een pbl, wordt het weer vertraagd.”
Die pbl is een strenge aanpak van overlastgevers. Faber was net begonnen aan de heropening daarvan, maar over de uitvoering is nog veel onzekerheid.
‘Aanpak overlastgevers kan gewoon doorgaan’
„Ik ga er wel vanuit dat die plannen voor de pbl en de overlastaanpak doorgaan”, zegt burgemeester Jaap Velema van Westerwolde. „Daar is breed draagvlak voor in de Tweede Kamer, dus dat kan gewoon.”
Het eerste dat Velema een nieuwe minister op asiel zal vragen, is om de overlastaanpak voortvarend door te zetten. „Wie neemt die fakkel van Faber over? Dat is voor ons nu van groot belang.”
De samenwerking met dit kabinet, en Faber in het bijzonder, is vanaf het begin heel moeizaam geweest, zegt Velema. „Het was een zware periode. Onduidelijkheid over de spreidingswet en woningen voor statushouders maakte alles heel lang onzeker. We waren gewend om samen met Den Haag zaken voor elkaar te krijgen, maar burgemeesters stonden in de kou.”
Blijft de spreidingswet overeind?
Minister Faber heeft het afgelopen jaar weinig oog gehad voor de problemen in de opvang van asielzoekers en statushouders waar gemeenten dagelijks mee te maken hebben. Ze was vooral bezig met de maatregelen om de instroom te beperken, zoals grenscontroles en haar nieuwe asielwetten.
Of die wetten nog naar de Tweede Kamer gaan is nu onzeker. Ook de toekomst van de spreidingswet, die dit kabinet begin 2026 wil afschaffen, ligt in de handen van een nieuw kabinet. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de gemeente Westerwolde lobbyden fanatiek voor behoud van de wet, net als alle provincies en gemeenten.
De spreidingswet werkt om meer opvangplekken te creëren, en dat ontlast Ter Apel. In veel gemeenten zijn nieuwe azc’s geopend of wordt daaraan gewerkt. Deze toename van permanente azc’s moet er ook voor zorgen dat kwetsbare noodopvanglocaties, zoals met name de TT-hal in Assen, niet meer nodig zijn. Kinderartsen sloegen deze week voor de zoveelste keer alarm over de gezondheid van kinderen in de asielopvang.
Verzet tegen asielopvang
Aan de andere kant stuiten juist die nieuwe azc’s soms op weerstand bij de lokale bevolking. Zo ook in Bedum, waar de gemeente Hogeland plannen voor een azc lanceerde. Voorzitter van de actiegroep Bernard van der Vinne verwacht dat het vertrek van de PVV en de eventuele val van het kabinet voor de lokale situatie weinig zal uitmaken. „De gemeente heeft een nieuw onderzoek toegezegd, dat zal gewoon doorgaan. Landelijke politiek is ver weg.”
Met verzet tegen een nieuwe opvanglocatie kreeg ook wethouder Hans Haze van de gemeente Westerkwartier te maken. Hij wilde in Doezum een grootschalige opvang voor statushouders openen, omdat Westerkwartier achterloopt bij het huisvesten van deze groep. Die vorm van opvang, een ‘doorstroomlocatie’ had de voorkeur van minister Faber.
Na fel verzet vanuit de buurt trok hij het plan in. Inmiddels zoekt hij in alle 41 dorpen in samenwerking met bewoners naar kleinschalige wooneenheden. „Daar gaan we gewoon mee door. We laten ons niet uit het veld slaan, ook al worden afspraken over financiering weer onzeker.”
Haze is in ieder geval opgelucht dat het plan van Wilders om statushouders na veertien weken uit de azc’s te zetten niet doorgaat. „Dan zou ons probleem alleen maar groter worden.”
Europees migratiepact gaat hoe dan ook door
Wat het voor de asielinstroom zal betekenen is moeilijk te zeggen. Het migratiebeleid zal in ieder geval langere tijd stilstaan. Voor Ter Apel zal dat niet direct grote gevolgen hebben omdat de instroom van nieuwe asielzoekers de laatste maanden al sterk is gedaald, met name vanwege de situatie in Syrië.
Wat er in Nederland ook gebeurt na de val het kabinet, het nieuwe migratiepact van de Europese Unie zal in ieder geval in 2026 ingaan. „Streng en rechtvaardig gezamenlijk beleid. Daar heb ik sowieso meer vertrouwen in dan losse eigen maatregelen van Nederland,” zegt burgemeester Velema van Westerwolde.
