Geert Wilders eiste strenger asielbeleid, maar na kabinetsval komen er eerder meer azc’s dan minder

In Haaksbergen baalden ze nogal van de timing. Nou net één dag voordat het de inwoners wilde bijpraten over plannen voor een tijdelijk asielzoekerscentrum voor 77 mensen, kwam Wilders met zijn persconferentie waarin hij 10 verregaande asielmaatregelen eiste. Waaronder: ’Geen enkel azc erbij, juist azc’s sluiten.’

Die uitspraak leidde in de Overijsselse plaats tot ’onrust, onduidelijkheid en verzet onder inwoners’, aldus de gemeente in een verklaring. Een bijeenkomst bedoeld voor 22 omwonenden werd bezocht door 200 Haaksbergenaren, een actiegroep riep op tot een referendum.

Dinsdag, vlak na de val van het kabinet, besloot het college in Haaksbergen om de plannen in de koelkast te zetten. ,,Directe aanleiding is de val van het kabinet en de vele vragen vanuit de samenleving die op dit moment niet goed te beantwoorden zijn.”

Het was woensdagochtend reden voor een vrolijke tweet van Wilders zelf: „Mooi!”

Het gemeentebestuur zegt dat het slechts een tijdelijke ’pas op de plaats’ is. Het gaat gewoon verder met het zoeken naar geschikte opvanglocaties voor asielzoekers en wil in september een debat voeren. ,,Het college zal de Spreidingswet uiteraard uitvoeren en zich een betrouwbare partner tonen richting provincie, Rijk en COA,” aldus Haaksbergen.

Daar zit de crux: ze móeten van de wet. De Spreidingswet schrijft voor dat alle 342 gemeenten gezamenlijk moeten zorgen voor zo’n 100.000 opvangplekken. Komende maand, 1 juli, is de deadline voor gemeenten om uitgewerkte plannen in te dienen. Haaksbergen (opgave: 127 asielzoekers) zal azc-plannen dus wat later opsturen, net als op een aantal andere plekken in het land. Als gemeenten helemaal niet meewerken aan de asielopgave, kunnen ze op papier tot opvang gedwongen worden.

De Spreidingswet intrekken was een van de beloftes van het kabinet-Schoof, maar zover kwam het nooit. De inmiddels opgestapte Asielminister Marjolein Faber schreef dit voorjaar dat het schrappen van de wet pas vanaf 2026 een optie zou zijn. Met de val van het kabinet is de kans groot dat ook dit plan de prullenbak in gaat en de wet gewoon actief blijft.

Het gevolg: meer azc’s door het hele land, niet minder. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) schreef onlangs dat ze in gesprek zijn met 50 ’nieuwe’ gemeenten over asielopvang.

Het COA is groot voorstander van de Spreidingswet. Het is ’het enige werkende instrument voor meer stabiele opvangplekken’, aldus de organisatie. Volgens het COA werkt de wet nu al: per 1 juli zijn er naar verwachting 75.000 opvangplekken beschikbaar, het restant moet in de komende maanden worden gevonden. Sinds het begin van dit jaar nam het aantal azc-locaties in het land al toe van 300 naar 318.

Bij het ontvouwen van azc-plannen komt vaak weerstand kijken. Door het hele land ontstonden de afgelopen maanden demonstraties tegen een gepland azc, van Bedum tot Berlicum. Soms is dat reden voor een gemeente om de plannen in te trekken, maar vaak ook niet. Vandaar dat de ’Vereniging tegen azc Haaksbergen’ na alle hectiek op Facebook waarschuwt: ,,De race is nog niet gelopen, er ligt nog geen officieel besluit van de gemeenteraad.”