Herstel van zeegras in de Waddenzee is jarenlang gepresenteerd als een groot succesverhaal. Dat blijkt heel wat genuanceerder te liggen. Rijkswaterstaat roept de hulp van burgers in. ,,We willen van iedereen zeegrasspotter maken.”
Bij het vogeleiland Griend tussen Terschelling en Harlingen wordt sinds 2018 aan herstel van zeegras gedaan. Het areaal is sindsdien ,,explosief gegroeid” en is qua omvang het grootste herstellende veld ter wereld.
Dat is het vaak gebrachte succesverhaal dat iedereen graag wil horen, maar omgevingsmanager Piet Leijstra van Rijkswaterstaat vertelde op een informatiebijeenkomst in Nes op Ameland een heel wat genuanceerder verhaal. Het veld is groot en groeit, maar per vierkante meter staan er ,,nog steeds veel te weinig plantjes”. ,,Een zeegrasveld werkt pas goed als het een grote dichtheid heeft.”
De doelstelling in het natuurbeheerplan is 10.000 hectare zeegras herstellen in de Waddenzee en de Eems-Dollard. Dat moet in 2027 zijn gehaald. Die velden moeten echter een minimale bedekkingsgraad per vierkante meter hebben, en daar blijven de velden zachtjes gezegd bij achter. ,,We zitten er best ver vanaf. Minder dan 20 hectare voldoet daaraan. Was 10.000 hectare wel zo’n realistische doelstelling, vragen we ons nu af.”
Wiervisserij
Ooit was de Waddenzee vol zeegras, toen de zee nog onderdeel van de Zuiderzee was. In de negentiende eeuw was er zelfs sprake van wiervisserij. Zeewier werd gemaaid en geoogst om matrassen en isolatiemateriaal voor muren van te maken, vertelde Leijstra. De aanleg van de Afsluitdijk heeft daar verandering in gebracht. Droogvallende platen, ondiepe delen en stromingen verschoven.
Daarnaast verdween wereldwijd veel zeewier door een wierziekte. Waar zeegrasvelden elders op de wereld herstelden, lukte dat in de Nederlandse Waddenzee nog niet. ,,Gras heeft licht nodig om te groeien, onder water in de Waddenzee is het troebel.”
Groot en klein zeegras naast elkaar. Foto: Marcel van Kammen
Rijkswaterstaat is de laatste jaren op zoek naar nieuwe plekken en heeft onder meer bij alle eilanden proefvelden met klein en groot zeegras ingezaaid. Bij Schiermonnikoog is niks opgekomen. ,,Dat is afgeschreven.” Alle overige velden sloegen wel aan, maar gezien de dichtheid zijn die ,,niet heel positief” te noemen, vertelde Leijstra. De dichtheid zit maar op een vijftigste deel van wat gewenst is.
‘Applausje voor Ameland’
Bij Ameland deed het proefveld het niettemin ,,verrassend goed”, vervolgde Leijstra. ,,Best grote, stevige, lange planten. Nog niet heel veel per vierkante meter dus, maar dit zou de tweede locatie na Griend kunnen zijn als potentiële locatie waar zeegras herstelt. Een applausje voor Ameland.”
Ook internationaal zijn er tegenvallers. Het al langere herstel van zeegrasvelden in de Duitse en Deense Waddenzee is het afgelopen jaar gestagneerd. De natuurbeheerders zijn daardoor strenger geworden op het ophalen van Duits en Deens zeegraszaad, wat Rijkswaterstaat vorig jaar nog heeft gebruikt.
Zeegras spotten
Toch ziet Leijstra het zeegrasherstel ,,best wel als een succesproject” van Rijkswaterstaat, dat veel aandacht krijgt van de media. ,,We doen tenminste iets en het werkt ook een beetje. Wij blijven onderzoeken wat werkt, er zit een hele wetenschap achter.”
Rijkswaterstaat wil het publiek nog meer betrekken bij het herstel van zeegras. De rijksdienst – die sinds een aantal jaar ook over natuurherstel gaat – roept wadlopers en andere bezoekers op zeegras te melden. Dat kan binnenkort via Waarneming.nl. ,,We beginnen nog een campagne. We willen iedereen zeegrasspotter maken. Zo is er bij Harlingen al zeegras aangetroffen, we zijn daar een proef gestart.”
