6000 locaties met afval van de MSC Zoe niet langer 'bedrijfsvertrouwelijke informatie'. 'Hier kunnen we mee aan de slag'

,,Hier kunnen we mee aan de slag”, reageert Ellen Kuipers van de Waddenvereniging opgetogen. Met Stichting de Noordzee, Duik de Noordzee schoon, de Milieufederatie en twee bergers uit Harlingen en West-Terschelling richtte ze een kleine drie jaar geleden CleanUp XL op. Ze wilden alsnog de laatste 800.000 van 3,2 miljoen kilo rotzooi van de MSC Zoe opruimen, die Rijkswaterstaat liet liggen nadat de verzekeraar van de rederij de milieuschade had afgekocht.

Tot nu toe viste CleanUp XL in drie rondes 280.000 kilo rommel uit de Noordzee. Dat was niet alleen van de MSC Zoe. ,,Alle afval wat we tegenkomen nemen we natuurlijk mee”, zegt Kuipers. Een probleem bij het bergen was dat de locatie van de troep niet bekend was bij CleanUp XL. Wel bij Rijkswaterstaat, maar die wilde de lijst vanwege ‘bedrijfsvertrouwelijke informatie’ niet prijsgeven. Dat leidde de dagen na de containerramp in de nacht van 1 op 2 januari 2019 meteen al tot het absurde gegeven dat de burgemeesters van de Waddengemeenten niet wisten wat er op hun eilanden afkwam.

Studenten en een docent van de universiteit van Leiden vochten die overweging van Rijkswaterstaat met succes aan bij de bezwarencommissie. Na jarenlang deels juridisch getouwtrek bleek dat Rijkswaterstaat zich ten onrechte beriep op een cultureel erfgoed-verdrag van Unesco, zegt Kuipers. ,,Daar zijn ze helemaal geen partner van, dus dat kan niet.”

De belangrijkste uitkomst van het toegewezen bezwaar is volgens Kuipers dat een lading die overboord slaat afval is. ,,En dus milieu-informatie. Mocht er ooit weer eens zo’n incident plaatsvinden, wat niemand hoopt, dan moet Rijkswaterstaat meteen laten weten wat er in de containers zit. Afval in zee valt onder milieuwetgeving, dat is het nieuwe normaal.”

Van de 6000 ‘doelen’, die in de eerste maanden na de containerramp met sonarapparatuur al in beeld zijn gebracht, zijn 1800 reeds opgeruimd. ,,Die andere 4200 spots kunnen we nu gericht afwerken, al zal een deel van het afval zijn afgedreven.” Het wachten is op gunstig weer.

De MSC Zoe verloor destijds 342 containers zo’n 10 kilometer ten noorden van de Friese Waddeneilanden en enkele Duitse Waddeneilanden. Complete containers hoef je niet te verwachten op de 4200 op te ruimen locaties, zegt Kuipers. ,,Misschien maar 3 procent van die containers was nog intact. Die MSC Zoe is een soort flatgebouw, de meeste containers die eraf zijn gedonderd in zee zijn compleet kapot geslagen.”

CleanUp XL vindt de meeste rommel bij wrakken op de zeebodem, waar het aan blijft hangen. Duikers halen die troep er heel voorzichtig af, zegt Kuipers. ,,Die wrakken zijn immers erfgoed, die moet je niet beschadigen.”

Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) meldde destijds aan de Tweede Kamer dat de CO2-uitstoot groter zou zijn dan de milieuwinst die behaald zou worden bij het opruimen van het laatste MSC Zoe-afval, weet Kuipers nog goed. ,,Dat heeft ze nooit onderbouwd.” Volgens Kuipers gaat die redenatie helemaal niet meer op nu CleanUp XL gericht kan zoeken. ,,Bovendien compenseren wij onze uitstoot, dat had de minister ook kunnen doen.”