Het centrum van Muntendam, linksboven het gemeentehuis
Muntendam krijgt, na zeventien jaar soebatten, een nieuw centrum. De gemeente legt hiervoor ruim negen miljoen euro op tafel. Bewoners en politici zijn blij. Er is één hobbel: een onleesbare, handgeschreven akte uit 1872.
Bewoners en politici vragen al jaren om een grondige aanpak van het gebied. Dit heeft veel politieke hoofdbrekers gekost en nu het er eindelijk van komt is iedereen blij.
Het dorpshuis is verouderd en er is ruimte voor twintig nieuwe woningen. Bovendien staat het gemeentehuis van de voormalige gemeente Menterwolde vanaf mei leeg. Nu zitten daar Oekraïense vluchtelingen in. Die vertrekken naar het oude Rabobank-gebouw in Hoogezand.
Een onleesbare, handgeschreven akte
Rond dit gemeentehuis speelt een opmerkelijk probleem. Op een handgeschreven en onleesbare akte uit 1872 staat dat er ‘beklemrecht’ rust op de grond waarop het pand is gebouwd. Beklemrecht is een eeuwenoud rechtsprincipe dat voornamelijk in Groningen werd gebruikt.
Hoe zit het?
In het kort betekent het dit: de gemeente Midden-Groningen is eigenaar van de grond. Dit betekent alleen niet dat ze hier alles mee mogen doen. Door het beklemrecht ligt er officieel een verplichting om de grond op een bepaalde manier te gebruiken. Het perceel waar nu het oude gemeentehuis staat heeft volgens de oude akte de bestemming: ‘behuizing met werkplaats, garage, loodsen en opslagplaats met tuin en erf’.
Omdat dit beklemrecht minstens 150 jaar oud is, is het versnipperd via erfenissen. Het heeft tientallen eigenaren die verspreid over heel Nederland en in het buitenland wonen (zie kader). Volgens de letter van de wet hebben zij recht op tientallen guldens, maar belangrijker: ze moeten toestemming geven voor de nieuwe functie van het gebouw.
Het gemeentebestuur verwacht niet dat dit grote problemen gaat opleveren. Immers, het gebouw was 35 jaar een gemeentehuis en daar kraaide geen haan naar. Bovendien moeten de eigenaren in beklemrecht met zijn allen bezwaar maken.
Dokters maken zich zorgen
Toch zijn huisartsen Marieke De Wijk en Hein Nap er niet helemaal gerust op. „Begrijp me niet verkeerd, ik vind het geweldig dat het centrum wordt opgeknapt. Het dorp wacht daar al vreselijk lang op”, zegt De Wijk.
Het duo is alleen niet gelukkig met hun rol in de plannen. De gemeente zou graag zien dat zij hun praktijk verhuizen naar het oude gemeentehuis. „Maar we maken ons wel zorgen over het beklemrecht. De gemeente zegt wel dat het risico nihil is, maar het is niet nul.”
Wethouder Annemiek Hoesen is verantwoordelijk voor de plannen. „Volledige garantie durf ik nu nog niet te geven”, zegt ze. Wel geeft ze aan dat de gemeente onderzoekt of dit te regelen is.
Roel Oldenburger (57) uit Hooghalen is een van de eigenaren
Eén van de eigenaren van de grond is Roel Oldenburger. Hij heeft een akkerbouwbedrijf in Hooghalen. Jaren geleden hoorde Oldenburger van ‘zijn’ beklemrecht. „Maar ik heb er nooit aandacht aan geschonken..” Sterker nog, hij is er nog nooit wezen kijken.
Hij kan er wel om lachen. „Ik houd wel van wat leven in de brouwerij en dit soort dingen vind ik wel grappig.” Wat het allemaal precies betekent weet hij ook niet. Bovendien, het leverde hem nog niets op. „Ik heb nog nooit één cent van de gemeente gezien.”
Hij had geen idee dat hij ook iets te zeggen heeft over de bebouwing. „Tsja, dan moet de gemeente maar even langskomen. Vind ik wel leuk.”
