Het Julia Jan Wouters Hospice in Heerenveen hield vorige maand een open dag. Foto: Niels de Vries
De huidige hospicezorg dreigt verloren te gaan als de minister van Volksgezondheid een recent advies opvolgt waarin meer regels worden voorgesteld. De hospices in de vier noordelijke provincies vrezen dat dit ten koste gaat van de menselijkheid.
Ze willen van betekenis zijn voor een ander. Of ze hebben zelf ervaringen in een hospice en voelden hoe belangrijk het was om ruimte, rust en steun te hebben bij het levenseinde van een geliefde. Werken als vrijwilliger in een hospice geeft zin, het doet ertoe.
Hier een greep uit de redenen waarom vrijwilligers in een van de negen hospices in Friesland zo graag doen wat ze doen. Vrijdag kwamen tientallen van hen samen in het Van der Valkhotel in Leeuwarden voor een kennisbijeenkomst. In de coulissen van het congres speelde echter een fundamentele discussie.
Zagen aan je stoelpoten
Juist dat menselijke, dat nabije, dat handelen vanuit en voor de gemeenschap, dat moet je koesteren en zo houden. Klaus Boonstra en Elzaline Schraa onderstrepen dat zo belangrijke uitgangspunt van de hospicezorg met kracht. Zij is coördinator van alle netwerken in Friesland die zich bezighouden met palliatieve zorg. Hij is voorzitter van bestuur van VPTZ Zuidwest Friesland.
Die principes lijken nu onder druk te komen. De minister won onlangs advies in over hoe de hospicezorg in de toekomst zou moeten worden ingericht en betaald.
De samenleving verandert namelijk sterk in de nabije toekomst. Denk daarbij aan de vergrijzing, de hogere vraag naar hospices, het aantal vrijwilligers dat niet navenant zal groeien. Tegelijk stijgt het tekort van verpleegkundigen en thuiszorgmedewerkers.
Het Julia Jan Wouters Hospice in Heerenveen hield vorige maand een open dag. Foto: Niels de Vries
Om die omstandigheden het hoofd te bieden, kwam Gupta Advies met een suggestie de zorg aan hospices centraler en uniformer te regelen. „Het is alsof ze hiermee aan de poten van de hospicezorg zagen. Ik voel me erg door het plan in de steek gelaten en heb er een nacht slecht van geslapen”, aldus Boonstra.
„We willen niet worden overgenomen door het systeem”, verklaren ze. Schraa: „We willen geen regels en eisen, maar alleen toekomen aan de zorg die we verlenen, juist in de hospicezorg. Ze denken dat het efficiënter kan. Ja, op papier is de wereld maakbaar. Ziekte, sterven is dat allemaal niet. Dat is complex. Goed sterven is van het grootste belang en sterven kun je maar één keer goed doen.”
Vrijdag stuurde de koepel van alle palliatieve zorginstellingen in Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel een brief met zijn zorgen aan de minister. Hierin schrijft de koepel te vrezen dat de essentie van hospicezorg verloren dreigt te gaan. Ze benadrukken het belang dat deze zorg vanuit de gemeenschap komt met het systeem als steun en niet andersom. Ze nodigen de minister bovendien uit om in gesprek met ze te gaan.
Hoe wil je sterven?
In 2022 stierven 377 mensen in Friesland in een hospice. Thuis gebeurde dit 7521 keer en in een verpleeghuis 4777 keer. Schraa weet als Coördinator Netwerken Palliatieve Zorg Fryslân dat die palliatieve zorg niet altijd goed verloopt. „Niet iedereen kijkt hier altijd met een goed gevoel op terug. Iedereen kent wel iemand met zo’n verhaal. Meestal gaat het dan om niet goed verlopen communicatie tussen alle betrokken zorgverleners over de wensen van een patiënt.
„Wij willen als netwerk graag een beter beeld krijgen van hoe Friezen willen sterven. We willen bovendien horen welke ervaringen mensen op dit gebied hebben.” Ze heeft Zorgbelang gevraagd het onderzoek in de komende maanden uit te voeren.
Tandarts, ben ik de mondzorg nog waard?
Het is de vaakst gestelde vraag door ouderen aan Peter de Goede. Hij is tandarts voor ouderen en zet zich onder meer in verpleeghuizen en hospices in voor de mondzorg van senioren. Hij gaf vrijdag een workshop aan de vrijwilligers van de Friese hospices. „Het is heel erg dat mensen zich dit afvragen en tegelijk weer niet verwonderlijk. Ook de bazen van zorginstellingen kijken naar het schrappen van zulke zorg wanneer ze willen besparen op kosten.”
Maar hierop bezuinigen is het paard achter de wagen spannen. „Wanneer je ontstekingen in de mond hebt en bacteriën vrij spel krijgen, is dat heel slecht voor de gezondheid. Heel concreet: nitraat kan dan niet meer worden omgezet in nitriet. Nitriet wordt in de maag omgezet in stikstofoxide en dát is weer een belangrijke bouwsteen voor bloedvaten. Slechte bloedvaten liggen ten grondslag aan tal van aandoeningen.”
De Goede komt dus bij senioren thuis en helpt in verpleeghuizen met mondzorg. „Juist omdat mensen ontstekingen en dus pijn hebben, dulden ze geen handelingen meer. Met geduld en aandacht probeer ik toch de stap te zetten. Want hun levenskwaliteit gaat zo ook achteruit: eten is namelijk ook pijnlijk geworden.”
De tandarts ziet het mondzorgwerk voor ouderen alleen maar toenemen, omdat mensen steeds betere gebitten hebben en minder vaak een kunstgebit. De Goede wil iedereen op het hart drukken een zogenoemd behandelpaspoort in te vullen waarin je opschrijft dat je gebit te allen tijde goed moet worden verzorgd. „Mensen die tanden missen of een heel vies gebit hebben, doen namelijk niet meer mee met de samenleving.”
