Een bitterzoet duel tussen een afwezige vader en zijn wrokkige dochter in Noorse ‘Sentimental Value’ | ★★★★☆

In het Noorse Sentimental Value zingt vader Gustav Borg (Stellan Skarsgård) op een bepaald moment de lof van het krijgen van kinderen. Zijn dochter, de succesvolle actrice Nora (Renate Reinsve), vraagt cynisch waarom hij er dan zo weinig was voor hen. Het vat de kern van de film en doet denken aan Noah Baumbachs tragikomedie Jay Kelly, die afgelopen week op Netflix verscheen. Ook daar krijgt een vader de rekening voorgeschoteld voor zijn gebrekkige ouderschap.

Filmregisseur Gustav Borg (Stellan Skarsgård) is net als acteur Jay Kelly in Baumbachs film een charmant, kunstzinnig type die zijn werk belangrijker vond dan de band met zijn kroost. Gustav vertrok, na een huwelijk vol ruzie, naar Zweden en liet zijn jonge kinderen achter. Als hij opduikt nadat haar moeder is overleden, zit Nora niet op hem te wachten. Haar zus Agnes (Inga Ibsdotter Lilleaas) wil hem wel een kans geven.

Dat Gustav gewend is zich niet aan te passen aan anderen, wordt meteen duidelijk: hij heeft geen zin in de herdenkingsdienst voor zijn ex, dus arriveert pas op de receptie achteraf. Zijn komst heeft bovendien een pragmatisch motief: hij wil dat Nora de hoofdrol speelt in zijn nieuwe film, een mogelijke comeback na vijftien jaar. Ze weigert bits.

De kijker weet dan al dat zij, net als haar vader, succesvol is in haar vak, maar worstelt met zelfdestructieve neigingen. In een geestige scène zien we haar enkele minuten voor ze op moet haar tegenspeler vragen om seks of een klap in het gezicht. Hij kiest het tweede, waarna ze het theater probeert uit te rennen terwijl ze haar jurk theatraal stukscheurt. Tot haar collega’s haar hardhandig het podium opduwen en ze geweldig speelt.

Waar Netflixfilm Jay Kelly uiteindelijk de sentimentele toer op gaat en laat zien wat de hoofdpersoon wél heeft bereikt, brengt Sentimental Value nuances aan in het cliché van de afwezige vader en de daardoor getekende dochter. Dat is ook een grote verdienste van Reinsve en Skarsgård. In andere handen zouden hun personages mogelijk zo irritant en narcistisch zijn dat ze oninteressant worden. Bij hen niet.

Skarsgård zet Borg in eerste instantie neer als een heerlijk horkerige kwal. Hij stelt dat hij de toneelstukken van zijn dochter al in de pauze verliet omdat hij in een paar minuten al weet of iemand goed speelt. En houdt er zulke pedante cinefiele opvattingen op na dat het op de lachspieren werkt. Soms zelfs op die van Nora, zoals wanneer hij de 9-jarige zoon van Agnes Gaspar Noés Irréversible als verjaardagscadeau geeft, het „meesterwerk” met Monica Belluci met een negen minuten lange verkrachtingsscène.

In het tweede deel van Sentimental Value, die iets te traag op gang komt, wordt steeds duidelijker dat Gustavs gedrag deels onmacht is. In welke mate is zijn ouderschap gekleurd door zijn eigen complexe familiegeschiedenis? Welke demonen en emoties erf je via je genen en door opvoeding? Het zijn vragen die steeds meer op de voorgrond komen, naarmate de repetities van Gustavs film vorderen. De naar diepgang zoekende Amerikaanse filmster Rachel Kemp (Elle Fanning) wil immers graag de rol spelen die Gustav voor zijn dochter had geschreven. Maar kan hij Nora – of zijn moeder over wie de film gaat, hoewel hij dat ontkent – wel loslaten?

Juist door het bitterzoete spel van Reinsve en Skarsgård, de subtiele droge humor in het script, en de elegante wijze waarop regisseur Joachim Trier, die Reinsve eerder lanceerde in zijn portretfilm The Worst Person in the World, de zusterband tussen Nora en Agnes uitdiept, is het jammer dat andere elementen in de films nogal gekunsteld en uitleggerig voelen. Zo is het feeërieke huis waarin zowel Gustav als later Nora en haar zus opgroeien een zeer prominent personage in de film. Via een voice-over praat het de kijker bij over zijn bewoners en over de gebeurtenissen die hun levens tekenden: een erg nadrukkelijke manier om de ervaringen van generaties met elkaar te verbinden en duidelijk te maken dat bepaalde ‘barsten’ nooit helemaal hersteld kunnen worden.

© NRC