Woningisolatie-pact 'geeft de burger weer moed' rond de gasregio Groningen en Drenthe: 'En dat was hard nodig ook'

Het leek wel pakjesavond woensdag in dorpshuis De Leeuw in Garmerwolde. Een zaal vol Groningse en Drentse bestuurders, belangenbehartigers en aardbevingsgedupeerden zat te wachten op de komst van Hans Vijlbrief.

De staatssecretaris van mijnbouw sprong meteen in de dienstauto nadat hij vrijwel Kamerbrede steun kreeg voor het voornemen de gaskraan in Groningen na zestig jaar definitief dicht te draaien. Maar het spitsverkeer zat niet mee.

Het was even wachten maar dan heb je ook wat. Alle huizen in de tien Groninger gemeenten plus de drie Noord-Drentse gemeenten worden voor 2035 geïsoleerd en verduurzaamd. Per woning ligt 20.000 tot maximaal 40.000 euro subsidie klaar. Het kabinet legt er in totaal 1,65 miljard euro voor op tafel.

Woningeigenaren binnen de grenzen van het aardbevingsgebied krijgen dat volledig vergoed. Daarbuiten vergoedt de rijksoverheid de helft van de kosten. Huizenbezitters rond het minimuminkomen krijgen het volle pond, binnen of buiten de gasregio. Ook de woningcorporaties kunnen al hun huurhuizen onderhanden nemen, dat is eenderde van het totale woningbestand in het gebied.

„Een mooi gebaar en dat was hard nodig ook”, reageert Albert Heidema van het bewonersplatform Ons Laand, Ons Lu, dat vanuit Appingedam aardbevingsgedupeerden bijstaat met raad en daad. „Alles wat dit gebied nieuw perspectief geeft, is van cruciaal belang na al die jaren van onzekerheid.”

Energiearmoede is een van de belangrijkste problemen die Ons Laand, Ons Lu langs ziet komen op de spreekuren. „Veel mensen zien geen uitweg uit hun torenhoge energierekening. Vooral ouderen in onze vergrijsde provincie komen daar niet uit. Het is goed dat Den Haag nu deze handreiking doet. Daarin zie ik wel een kentering, ook in het Kamerdebat van vandaag. De mens staat meer centraal, niet meer alleen onze kapotte huizen. Het vertrouwen in de overheid is compleet weg, met een gebaar als dit kan Den Haag het een beetje terugwinnen.”

Ook wethouder Annalies Usmany van de gemeente Eemsdelta is tevreden met wat zij samen met haar collega-bestuurders uit het gebied uit het vuur heeft gesleept bij Vijlbrief. Eerder was ze sceptisch over de massale verduurzaming van woningen, zoals troubleshooter Bernard Wientjes de staatssecretaris eerder adviseerde en in zijn navolging ook oud-minister Pieter van Geel. Mooie service aan de gedupeerden, maar het mag geen vertraging opleveren voor de toch al stagnerende versterkingsoperatie, heeft Usmany steeds gewaarschuwd.

„Maar wat er nu ligt, is gewoon een goed pakket”, zegt Usmany. Ze is blij dat Vijlbrief nu een proef gaat doen met verduurzaming in combinatie met versterking. Zo’n driehonderd Groningers die de versterking van hun huis op pauze hebben gezet in afwachting van meer duidelijkheid over de verduurzamingsmogelijkheden, kunnen daar aan meedoen, mogelijk al vanaf de zomer. Bij hen wil de staatssecretaris kijken of het allebei in één keer kan in plaats van achter elkaar en dus twee keer je huis overhoop.

Goeie zaak, reageert Usmany. „Je kan die verduurzaming simpelweg niet overal pas ná de versterking doen, je moet dat combineren waar het mogelijk is. Anders krijgen we die operatie nooit af. We moeten nog negenduizend woningen versterken. Voor mij staat sowieso al vast dat we de deadline van 2028 niet gaan halen. Ik ben dus ook blij dat Vijlbrief dat probleem nader gaat analyseren. Hoe het allemaal uitpakt, moeten we zien. Maar voor vandaag ben ik tevreden.”

Dat gevoel overheerst ook bij de Groningse wethouder Inge Jongman. „Een heel mooi pakket. Het is nog niet het volledige antwoord op de adviezen van de commissie Van Geel op de vraag hoe we de onuitlegbare verschillen bij de huizenversterking kunnen wegnemen. Maar het is een begin. De aanpak van energiearmoede is een mooie manier om de provincie die het land de afgelopen halve eeuw van energie heeft voorzien, íets terug te geven. Isolatie en verduurzaming is bovendien een goede aanzet om op termijn helemaal van het gas af te gaan.”

Ook voor voorzitter Jan Wigboldus van het Groninger Gasberaad is het glas op z’n minst halfvol. Waar zijn ‘collega’s’ van de Groninger Bodembeweging ook wijzen op het gevaar van vertraging bij de versterking, ligt voor hem de nadruk op de betekenis voor de portemonnee.

„Dit levert direct voordeel in de knip op voor de mensen in het aardbevingsgebied. Het is een mooi bericht dat die isolatie nu grootscheeps wordt aangepakt en dat huishoudens straks wezenlijk goedkoper uit zijn. Dat past iedereen wel. Zeker in tijden dat de kosten van energie en levensonderhoud steeds verder oplopen. Het is een cadeau, maar wel een dat we van ver hebben moeten halen. Het is een beetje compensatie voor het leed dat de Groningers is aangedaan. Dit geeft de burger weer wat moed.”

Temidden van de bestuurders en belangenbehartigers staat Bert Schudde naar eigen zeggen met een gemengd gevoel in Garmerwolde. Zijn huis in Westeremden, in het hart van de aardbevingsregio, raakte al in 2006 beschadigd en sindsdien wacht hij op versterking. Sinds afgelopen najaar is hij in gesprek met de Nationaal Coördinator over een zogeheten ‘lichte versterking’: precies de categorie waar het proefproject zich op richt.

Dus zou het eind van de ellende in zicht kunnen zijn, maar Schudde durft zich nog niet rijk te rekenen. „Ik vind het verhaal nog steeds niet helemaal duidelijk of dat nou wel of niet binnen dit pakket valt. Ik heb nu net, eindelijk, de mensen om tafel die mijn woning moeten versterken. Dus ik hoop maar dat dit niet opnieuw júist vertraging oplevert. Je wordt zó cynisch. Den Haag heeft de aanpak al drie, vier, vijf keer omgegooid. Steeds weer moest het makkelijker en menselijker, maar telkens duurde het alleen maar langer. Dus op het eerste gezicht: mooi nieuws. Maar ik wacht maar af wat het voor mij betekent.”