Zingen en dansen met Katie Koss om even niet aan de oorlog in Oekraïne te hoeven denken. 'Waarom ik artiest ben geworden'

In de kleine gymzaal van de Meester Neuteboomschool in Stadskanaal, locatie Wereldwijs, zitten dinsdagochtend zo’n dertien Oekraïense kinderen van zes tot dertien jaar om de Groningse zangeres Katie Koss en haar gitarist heen. Ze knipt met haar vingers en zingt een eigen lied. Eén regel heeft ze vertaald naar het Russisch, de taal waarin ze met de kinderen communiceert.

Ze zingt dat je altijd in jezelf moet blijven geloven. Ondanks dat de kinderen nooit van Koss en haar liedjes hebben gehoord, springen ze op van de houten bankjes en zingen zeluidkeels mee.

De muziek- en beweegochtend op de Neuteboomschool, waar gevluchte kinderen uit de hele wereld les krijgen, is een initiatief van TeamUp. Dat is weer een samenwerking van kinderrechtenorganisaties Unicef, Save The Children en War Child.

De ochtend is een aanloopje naar de speciale themamiddag tijdens muziekfestival Eurosonic Noorderslag. Op zaterdag 21 januari gaan Koss en War Child met het festivalpubliek in gesprek over wat muziek kan doen voor kinderen uit oorlogssituaties, die vaak met traumatische ervaringen kampen.

„Het doel is dat kinderen even worden losgeweekt van hun nare ervaringen”, zegt woordvoerder Jeroen Kostense van War Child. „Muziek en spel kunnen helpen bij traumaverwerking. Kinderen hoeven er daardoor even niet aan te denken. We hebben dit ook in Moldavië gedaan. Dat was zo’n unieke ervaring. Toen bedachten we dat we dit ook in Stadskanaal kunnen doen met gevluchte kinderen.”

Katie Koss - echte naam: Katja Poltavets - zette zich eerder in voor vluchtelingen uit Oekraïne. Ze verwierf vorig jaar landelijke bekendheid tijdens de grote inzamelingsactie van Giro555. Toen zong ze samen met zangeres MEAU een eigen ontroerende versie van het nummer van Boudewijn de Groot.

Afgelopen november reisde Koss met War Child naar Moldavië, waar veel Oekraïense vluchtelingen worden opgevangen. Een bijzondere ervaring voor de zangeres, van wie de ouders in Oekraïne werden geboren. Nog altijd woont een deel van haar familie in het door oorlog geteisterde land.

„Voor mij is muziek een manier om dingen voor mezelf en anderen te bereiken”, zegt Koss. „Het is een mooie manier om iets te kunnen doen voor de wereld. Als ik zie wat deze oorlog doet met mijn familie, dan denk ik: ik vind dat ik dit als artiest hoor te doen.”

Hoe langer de muziekochtend duurt, hoe enthousiaster de kinderen worden en hoe vrijer ze zich lijken te voelen. Een aantal verzamelt zich om Koss heen en helpen een Oekraïens liedje uit te zoeken op muziek-app Spotify. Twee andere kinderen zijn bijzonder geïnteresseerd in de gitaar en krijgen het instrument in hun handen gedrukt. Als ware gitaristen gaan ze los op het instrument en zingen ze zelfverzonnen liedjes.

Als opeens het lied van de groep Kalush Orchestra door de speaker schalt, is het helemaal feest. Met het nummer won de groep het Eurovisiesongfestival van vorig jaar en zelfs de allerjongsten weten de tekst woord voor woord mee te brullen.

„De kinderen vertonen ander gedrag dan normaal”, zegt juf Rosan Zeilstra, die ook bij de ochtend aanwezig is. „Ze kunnen zich eindelijk op hun eigen manier uiten met hun eigen emoties.” Kinderen uit oorlogsgebieden kunnen vaak onverwacht emotioneel reageren, zegt Zeilstra, of zijn juist in zichzelf gekeerd. „Hier kunnen ze zichzelf zijn.”

Voor Koss was het een meer dan geslaagde ochtend. „Er kwam een jongetje naar me toe”, zegt de zangeres na de muzieksessie. „Hij zei dat hij de muziek heel mooi vond, en dat hij het mooi vond dat ik zei dat de kinderen altijd in zichzelf moeten geloven. Dat is waarom ik hier vanochtend ben en waarom ik artiest ben geworden.”